موضوع : اقدامات گلپایگانی
تاریخ سند: 10 بهمن 1350
موضوع : اقدامات گلپایگانی
متن سند:
از : 31 به : 312 شماره : 3378 /21 شب پنج شنبه 7 /11 /50 در تهران در منزل آیت اله زاده خوانساری آقای علوی داماد آیت اله گلپایگانی اظهار داشتند که از طرف آقای گلپایگانی آمده ام که با آل طه ملاقات کنم و موضوع دیگر اینکه راجع به این فیلم محلل1 که قرار است در سینماها اجرا گردد از طرف آقای گلپایگانی پیغام آوردم که آقای خوانساری اقدام کنند که عملی نشود در همان مجلس آیت اله زاده خوانساری تلفن کردند و برای روز شنبه ساعت 10 وقت ملاقات گرفتند و گفتند در موضوع فیلم هم با آقای باهری مذاکره شده وعده دادند روز یکشنبه قرار است من این فیلم را به بینم و چنانچه صلاح نباشد تعطیل میشود ولی آقای علوی صبح پنج شنبه با اتومبیل آقای احمد حسینی چاوشی به قم آمدند و تا شنبه صبر نکردند برای ملاقات با آل طه ضمنا سیدمهدی گلپایگانی در قم اظهار میداشت که اگر اقدام مؤثر نشود قرار است آقا راجع به گرفتن آل طه و منتقل کردن حسینی و فیلم محلل سخنرانی کنند وی افزود که قرار است در مسجد جامع تهران از علماء تهران مجلسی گرفته شود برای تعظیم از آقای فلسفی : نظریه شنبه ـ نظری ندارد.نظریه یکشنبه ـ بگزارش عملیاتی خبر مراجعه شود.
شراره نظریه سه شنبه ـ مفاد گزارش بنظر صحیح میرسد فیلم محلل هم چند روزی در قم بنمایش گذاشته شد چون بین روحانیون سوء اثر گذاشته بود نسبت برداشتن آن اقدامات لازم بعمل آمد.
بگزارش عملیاتی خبر مراجعه شود.
شرربار نظریه 21 ـ نظری نیست.
اصل در 191133 است در پرونده 9292 بایگانی شود.
دایره بررسی و دایره عملیات در گزارش روزانه درج و بهره برداری شود.
7 /11
توضیحات سند:
1ـ رژیم پهلوی که همواره درصدد خارج کردن دین از صحنه اجتماع بود، با بکارگیری شگردهای مختلف فرهنگی و هنری تلاش می کرد به سیاست دین زدائی خودش در میان مردم مسلمان ایران تحقق بخشد.از این رو در سال 1340 به عنوان سال کوروش و سال برگزاری جشنهای 2500 ساله حرکت اسلام ستیزانه خودش را در شکلهای گوناگون طراحی کرد.
هرچند، حضور همه جانبه امت مسلمان ایران پس از فوت مرحوم آیت اله بروجردی در صحنه اجتماع و هماهنگی شان با روحانیت در جریان نهضت پانزده خرداد به رهبری حضرت امام خمینی چنان هراسی در دل رژیم افکنده بود که تا این مقطع تاریخی نتوانست بطور علنی ابعاد ضدیت خود را با دین عملی سازد.
اینک پس از ده سال مخالفتهای پیدا و ناپیدایی رژیم علیه مقدسات اسلامی، سناریو «فیلم محلل» به اداره کل نظارت و نمایش وزارت فرهنگ و هنر فرستاده شده و با سرعتی کم نظیر به تصویب رسید و با شتابی وصف ناپذیر در عرض سه ماه تبدیل به یک فیلم سینمایی گردید، یعنی تبلیغات این فیلم از 17 دی (سالروز بی حجابی اجباری رضاخان پهلوی) شروع و در شش بهمن (سالروز به اصطلاح انقلاب سفید محمدرضا پهلوی) به نمایش درآمد.
در اولین روز نمایش روزنامه کیهان شماره : 608562 بهمن 1350 در صفحه 18 با تصویری بزرگ نوشته بود: «مردی که زندگی سعادتمندانه ای دارد، در اثر یک سوءتفاهم همسرش را طلاق می دهد و محضردار اشتباها زن را سه طلاقه می کند و مرد که به اشتباه خود پی برده است به جستجوی «محلل» مناسبی می پردازد که بتواند همسرش را به زندگی خود برگرداند اما...
«پروانه فیلم مذکور : در 3 /9 /1350 بشماره : 111 /4 بنام مهدی میثاقیه صادر شده است.
و در پرسشنامه صدور پروانه فیلم سازی چنین آمده است : 1ـ عنوان فیلم : محلل 2ـ تهیه کننده : مهدی میثاقیه.
سناریونویس : نصرت اله کریمی.
کارگردان نصرت اله کریمی.
3ـ بازیگران نقش نخست : نصرت اله کریمی 4ـ استریوئی که این فیلم در آن ساخته می شده : استریو میثاقیه 5 ـ نوع فیلم 25 میلیمتری 6ـ مدت تقریبی نمایش : 110 دقیقه ر.ک: فصلنامه یاد، شماره اول زمستان 1364 صص : 21 /120 و شماره دوم و سوم تابستان 1365 صص : 295 به بعد.
استاد شهید علامه مرتضی مطهری در مقاله ای با عنوان «فیلم محلل» فیلمی که سراسر قلب، مسخ و تحریف است» نوشته است : چند هفته قبل اعلانی بسیار وقیح و زننده در روزنامه ها دیده می شد که علاقمندان به عفت عمومی را سخت ناراحت کرده بود و غالبا درباره زنندگی آن اعلان صحبت می کردند، از قرائن پیدا بود بنا است که فیلمی تحت عنوان «محلل» نشان داده شود، هدف فیلم هم از اول معلوم بود، طولی نکشید که شنیدیم آن فیلم آغاز شده و در بسیاری از سینماهای پایتخت و شهرستانها نشان داده می شود...
هر چند این فیلم از نظر هنری و فکری مبتذل است اما نظر به اینکه طوری تنظیم شده که قانون «محلل» را که در قرآن مجید به آن تصریح شده است بی پایه و ستمگرانه جلوه می دهد و طبعا در روحیه طبقه جوان که از ماهیت و فلسفه آن بی خبرند اثر بدی می گذارد...
من پیاده آن فیلم را بر روی کاغذ خواندم.
دیدم سراسر قلب و تحریف است چه از نظر قانون محلل و چه از نظر واقعیاتی که در جامعه ما در گذشته و حال جریان داشته و دارد.
تهیه کنند فیلم از آنجا که نظر تبلیغاتی داشته و نمی توانسته با خود واقعیت مواجه گردد، زیرا ارائه عین واقعیت از وجهه تبلیغاتی که او در نظر داشته است نتیجه معکوس می داده یعنی به نفع قانون محلل تمام می شده است، ناچار برخلاف اصل صداقت رفتار کرده است.
هم قانون محلل را مسخ کرده است و هم صحنه هائی ساختگی که مشابه آنها هیچ وقت در جامعه ما وجود نداشته و ندارد آفریده است، در حقیقت به جامعه ایکه خود در آن زندگی می کند افترا بسته و بهتان زده است وظیفه یک فیلم ساز این است که جریانات واقعی را روی صحنه بیاورد و انتقاد کند، نه آنکه صحنه های صددرصد خیالی از خود بسازد و به دروغ جامعه خود را متهم سازد و موجبات گمراهی افکار را نسبت به جامعه فراهم کند.
این است که این فیلم گذشته از جنبه اسلامی از جنبه ملی نیز یک خیانت است.
ر.ک: مرتضی مطهری، امدادهای غیبی در زندگی بشر بضمیمه چهار مقاله دیگر، صص : 191 برابر اسناد موجود ، ساواک در گزارشی درباره «فیلم محلل» گفته است : تاریخ : 13 /11 /50 گزارش درباره : فیلم محلل محترما باستحضار میرساند.
بطوریکه گزارش رسیده از ساواک تهران نشان میدهد شخص ناشناسی به شیخ محمدتقی فلسفی واعظ اظهار داشته از طرف آیت اله غروی کاشانی آمده تا درباره فیلم محلل که در روزنامه کیهان درباره آن تبلیغ میشود صحبت نمایم که شما با آیت اله خوانساری تماس گرفته و ترتیبی بدهید که از نمایش فیلم مزبور جلوگیری بعمل آید.
متعاقب این موضوع محمدتقی فلسفی جوابا اظهار داشته من و آیت اله خوانساری اقداماتی انجام داده ایم، حال تا چه حد نتیجه بدهد معلوم نیست.
این فیلم از طرف بهائی ها و بمنظور اهانت به اسلام تهیه شده است و به آیت اله غروی کاشانی بگوئید در حد قدرتمان اقدام نموده ایم.
نظریه : بطوریکه استنباط می گردد نمایش فیلم محلل در جامعه روحانیت موجب ناراحتی عده ای از متعصبین مذهبی گردیده که بهمین جهت برخی از آنان درصدد برآمده اند که عکس العملهائی در مقابل نمایش آن نشان دهند با عرض اینکه پیش بینی های مراقبتی بعمل آمده و مراتب بشهربانی اعلام گردیده بنظر میرسد چنانچه از نمایش این فیلم در شهرستان قم جلوگیری بعمل آید در جلب جامعه روحانیت بویژه در شرایط فعلی حسن اثر بخشد مراتب استحضارا معروض می گردد.
وثوقی 13 /11 /50 312 ـ ازغندی اداره یکم عملیات و بررسی مبینی در گزارش دیگری به تاریخ 12 /11 /50 ساواک از کنترل تلفن منزل آقای فلسفی گزارش زیر را استخراج کرده است: شخص ناشناسی بنامبرده بالا اظهار نمود این بهائیان و کمونیستها دست بدست هم داده با آن میثاقیه پدر سوخته بیشرف فیلمی تهیه کرده اند بنام محلل که در آن مستقیما به آیات قرآن و قانون اسلامی اهانت شده این چه وضع مملکتی است چه کسی اینها را اجازه میدهد چه کسی باید از قران ما حمایت کند آن میثاقیه کثیف که 12 سال چکسلواکی بوده اینها چیست که درست میکند این چه وضعی است آن وضع مدارس دختر و پسر آن کلاسهای راهنمائی.
آخر ما به کی درد دلمان را بگوئیم فقط امید ما شما هستید فلسفی جواب داد آقا من خودم هم متحریم و تا آنجائیکه قادر باشم عمل میکنم همه ملتهب هستند همه ناراحتند این قیام بر ضد قرآن است چه بکنیم.
هر قدر شما متأسف هستید مرا ده برابر خودتان ناراحت بدانید و تا آنجائیکه در قدرت داشته باشم این وظیفه دینی است و برای خدا انجام میدهم دعا کنید اثری داشته باشد.