درباره: تبلیغ پیرامون اعلمیت روح‌اله خمینی و انتخاب وی به جانشینی آیت‌اله سید ابوالقاسم خوئی
درباره: تبلیغ پیرامون اعلمیت روح‌اله خمینی و انتخاب وی به جانشینی آیت‌اله سید ابوالقاسم خوئی
متن سند:
از: 312گزارش
درباره: تبلیغ پیرامون اعلمیت روح‌اله خمینی و انتخاب وی به جانشینی آیت‌اله سید ابوالقاسم خوئی
(مقیم نجف)
محترماً به استحضار میرساند:
سازمان اطلاعات و امنیت خراسان طی گزارش خبری اعلام کرده بود، وضع مزاجی آیت‌اله سید ابوالقاسم خوئی مناسب نیست و نامبرده کنترل اعضاء بدن خود را از دست داده و دچار لرزش شدید در اندام‌های مختلف بدن می‌باشد.
سازمان مذکور اضافه نموده بود، آیت‌اله سید ابوالقاسم خوئی از طرفداران زیادی در ایران و خارج از کشور برخوردار است و با فوت یادشده اغلب مقلدین وی به سمت روح‌اله خمینی روی خواهند آورد و شایسته است از هم اکنون یکی از آیات واجدالشرایط برای جانشینی آیت‌اله خوئی انتخاب تا به موقع به جای وی معرفی شود.
ضمناً طرفداران روح‌اله خمینی فعالیت وسیعی انجام می‌دهند تا بعد از فوت سید ابوالقاسم خوئی روح‌اله خمینی را جانشین او نمایند و از هم اکنون پول‌های زیادی در این راه مصرف میکنند.
مقرر شده:
اداره بررسی و گزارش نماید.
در اجرای اوامر صادره به استحضار میرساند.
آیاتی که در ایران و خارج از کشور موقعیت ویژه‌ای برخوردارند و طرفداران و مقلدین قابل توجهی دارند عبارتند از:
1 ـ آیت‌اله سید ابوالقاسم خوئی ـ مقیم نجف اشرف.
2 ـ روح‌اله خمینی ـ مقیم نجف اشرف.
3 ـ آیت‌اله سید کاظم شریعتمداری ـ مقیم شهر قم.
4 ـ آیت‌اله سید محمدرضا گلپایگانی ـ مقیم شهر قم.
5 ـ آیت‌اله سید شهاب‌الدین نجفی مرعشی ـ مقیم شهر قم.
6 ـ آیت‌اله سید احمد خوانساری ـ مقیم تهران.
7 ـ آیت‌اله سید حسن طباطبائی قمی ـ مقیم کرج.
8 ـ آیت‌اله سید عبداله شیرازی ـ مقیم مشهد.
9 ـ آیت‌اله سید محمد شیرازی ـ مقیم کویت.
آیات ردیف 1 تا 5 از لحاظ موقعیت و نفوذ برتری محسوسی نسبت به آیات ردیف 6 تا 9 دارند.
آیات ردیف‌های 6 تا 9 نیز از موقعیت خاص مربوط به خود در ایران و خارج از کشور برخوردارند که وضعیت و میزان نفوذ آنها تا حدی که اطلاعات موجود نشان میدهد، برای مقایسه وضعیت آنها با روح‌اله خمینی ذیلاً از عرض می‌گذرد:
1 ـ آیت‌اله سید ابوالقاسم خوئی:
آیت‌اله سید ابوالقاسم خوئی بعد از فوت آیت‌اله حکیم عملاً در درجه بالاتری از آیات دیگر قرار گرفته است که دو عامل زیر نقش موثری در این برتری داشته است:
الف ـ قدمت فعالیت‌های مذهبی یادشده و شناخته شدن او از طرف قشرهای مذهبی در داخل و خارج از کشور.
ب ـ اقامت نامبرده در حوزه علمیه نجف اشرف که تا قبل از اخراج ایرانیان بزرگترین مرکز تعلیم اصول دین و مذهب به شمار می‌آمد و توجه عده کثیری از شیعیان جهان به آن معطوف بود.
آیت‌اله سید ابوالقاسم خوئی با این موقعیت و درجه علمی خود در اصول و معارف اسلامی که مورد تائید دیگر آیات می‌باشد، توانسته موقعیت نسبتاً برتری از دیگر آیات پیدا نماید. وی در کشورهای عربی خاورمیانه، آفریقا، هند، پاکستان و افغانستان و برخی دیگر از کشورها در بین شیعیان از طرفداران درخور توجهی برخوردار است و در ایران نیز هواداران زیادی دارد. نمایندگان آیت‌اله سید ابوالقاسم خوئی در ایران هر ماه مبلغی حدود 3 ریال به طلاب طرفدار نامبرده شهریه پرداخت میکنند.
2 ـ روح‌اله خمینی:
روح‌اله خمینی هر چند قدمت فعالیت‌های مذهبی شناخته شده آیات سید ابوالقاسم خوئی را ندارد، معهذا چون قریب 14 سال که در حوزه علمیه نجف اشرف مقیم است، توجه عده‌ای از شیعیان مقیم خارج را به طرف خود جلب کرده است و به طوری که گفته می‌شود روحانیون طرفدار وی در خارج از کشور زمینه گسترش نفوذ او را در کشورهائی مانند پاکستان، افغانستان و هند فراهم کرده‌اند. روح‌اله خمینی تنها روحانی است که در خارج از محدوده مرزهای کشورهای خاورمیانه از طرفداران قابل توجهی برخوردار است و این طرفداران اغلب دانشجویان و ایرانیان مقیم کشورهای اروپای غربی، ایالات متحده آمریکا و کانادا هستند که با توجه به رویه افراطی روح‌اله خمینی، ضمن حمایت از او، تبلیغ عقاید وی را در سرلوحه اقدامات خود قرار داده‌اند.
روح‌اله خمینی با توجه به رویه افراطی و مخالفتی که با نظام اجتماعی ایران در پیش گرفته در بین قشرهای متعصب مذهبی در ایران نیز از هواداران قابل توجهی برخوردار است و غیر از گروههای بازاری و کسبه و عده‌ای از سرمایه‌داران متعصب مذهبی، عده کثیری از دانشجویان متعصب مذهبی و دیگر گروههای اجتماعی از وی تقلید و برای توسعه نفوذ و عقاید او تلاش میکنند.
3 ـ آیت‌اله سید کاظم شریعتمداری
آیت‌اله شریعتمداری که در ایران به ویژه مناطق شمال غرب کشور طرفداران زیادی دارد، به علت آنکه از امتیازات مقیم بودن در نجف اشرف بی‌بهره بوده، در خارج از کشور از موقعیت و نفوذی در سطح آیت‌اله خوئی برخوردار نشده است هر چند وی با تأسیس دارالتبلیغ اسلامی در قم و اعزام نمایندگان به کشورهای خارج زمینه توسعه نفوذ خود را در تعدادی از کشورهای خارج فراهم کرده ولی نفوذ او در خارج از کشور هنوز در حد وسیعی قرار نگرفته است.
آیت‌اله سید کاظم شریعتمداری که به عنوان یکی از آیات بی‌طرف در ایران شناخته شده در داخل کشور با نفوذ متعصبین مذهبی طرفدار روح‌اله خمینی مواجه است و روحانیون افراطی و متعصبین مذهبی با مستمسک قرار دادن بی‌طرفی یادشده تلاش نموده‌اند موقعیت وی را در بین قشرهای مذهبی خدشه‌دار نمایند.
آیت‌اله سید کاظم شریعتمداری با هزینه‌هائی که برای اداره دارالتبلیغ اسلامی قم به مصرف میرساند هر ماه حدود 15 ریال به طلاب طرفدار خود شهریه پرداخت می‌کند و بعد از فوت آیت‌اله میلانی تلاش کرده توجه طلاب و مدرسین هوادار یادشده را به طرف خود جلب و به آنها شهریه پرداخت کند که تا حدودی نیز موفق شده است.
4 ـ آیت‌اله سید محمدرضا گلپایگانی
آیت‌اله سید محمدرضا گلپایگانی که در مواقع و فرصت‌های مختلف رویه افراطی در پیش گرفته است غیر از قم و تعدادی دیگر از مناطق کشور از موقعیت و نفوذ وسیعی برخوردار نیست، ولی تا حدود زیادی از جهات مختلف با آیت‌اله سید کاظم شریعتمداری همپائی می‌کند و میزان شهریه پرداختی وی به طلاب علوم دینی در حد پرداختی آیت‌اله سید کاظم شریعتمداری است (15 ریال در ماه).
یادشده در خارج از کشور نیز نمایندگانی دارد و برای توسعه نفوذ او تلاش‌هائی به عمل می‌آورد. نامبرده یکی از کمک‌کنندگان به موسی صدر رئیس مجلس عالی شیعیان لبنان است و چندی قبل ساختمانی را در بیروت خریداری و قصد دارد با تکمیل آن به صورت بیمارستان آن را در اختیار موسی قرار دهد.
5 ـ آیت‌اله نجفی مرعشی:
نفوذ آیت‌اله مرعشی محدود به مناطقی از ایران است و اطلاعی از فعالیت‌ها و اقدامات او در خارج از کشور در دست نیست. حدود نفوذ وی در ایران نیز چندان وسیع نیست و می‌توان آن را در درجات پائینتری از آیت‌اله سید کاظم شریعتمداری و آیت‌اله سید محمدرضا گلپایگانی قرار داد، لکن نفوذ و موقعیت او در قم تا حدودی همپای شریعتمداری و گلپایگانی است به ویژه از زمانی که سینمای شهر قم را که دچار آتش سوزی شده بود، خریداری و اعلام نمود که قصد دارد در آن محل مدرسه علمیه دایر نماید.
میزان شهریه پرداختی او حدود 5 ریال در ماه است و این خود موید نفوذ و موقعیت کمتر او در مقایسه با دیگر آیات فوق الذکر است.
6 ـ آیت‌اله سید احمد خوانساری
نفوذ آیت‌اله خوانساری که در گذشته حدود وسیعتری داشت در سنوات اخیر به علت کهولت و محدود بودن فعالیت‌های مذهبی یادشده و هوادارانش رو به تنزل گذاشته است از طرفی متعصبین مذهبی و روحانیون افراطی طرفدار خمینی با توجه به رویه محافظه‌کارانه و بی‌طرفی او تبلیغاتی علیه وی در بین قشرهای مذهبی نموده‌اند که در محدود شدن نفوذ او تاثیر داشته است. از نفوذ و موقعیت وی در خارج کشور اطلاعی در دست نیست و به نظر نمی‌رسد که موقعیت و نفوذ چندانی در خارج داشته باشد.
7 ـ آیت‌اله سید حسن طباطبائی قمی:
نامبرده از روحانیون افراطی است که از بعد از وقایع 15 خرداد سال 2522 به حالت تبعید در کرج به سر می‌برد. وی طرفدارانی در بین قشرهای متعصیب مذهبی و روحانیون افراطی دارد لکن این نفوذ چندان وسیع و فراگیر نیست.
یادشده در خارج از کشور نیز از موقعیتی برخوردار نمی‌باشد.
8 ـ آیت‌اله سید عبداله شیرازی:
نامبرده از آیات مقیم عراق بوده که بعد از تضییقاتی که دولت بعثی عراق برای ایشان به وجود آورد ضمن اعتراض به روش دولت بعثی عراق از این کشور خارج و به ایران آمد و در مشهد مقیم شد. وی هنوز نتوانسته طرفداران زیادی برای خود در ایران فراهم کند، معهذا شخصاً اعتقاد دارد که همپای آیاتی مانند سید ابوالقاسم خوئی و تعدادی دیگر از آیات مقیم ایران می‌باشد.
وی مبالغی به عنوان شهریه به تعدادی از طلاب علوم دینی حوزه علمیه مشهد پرداخت می‌کند و تلاش دارد خلائی را که بعد از فوت آیت‌اله میلانی در مشهد به وجود آمده با فعالیت‌های خود و جلب نظر طلاب علوم دینی و مدرسین پر نماید.
وی با توجه به مدت اقامتش در نجف اشرف طرفدارانی در برخی از کشورهای عربی خاورمیانه دارد که به نظر نمی‌رسد در حد وسیعی باشد.
9 ـ آیت‌اله سید محمد شیرازی
نامبرده نیز از روحانیون مقیم عراق بوده که پس از تضییقات دولت بعثی عراق نسبت به شیعیان مقیم این کشور از عراق خارج و در کویت مقیم شد و تلاش‌هائی به عمل آورده تا طرفدارانی در شیخ‌نشینهای خلیج فارس و ایران برای خود فراهم نماید.
نفوذ یادشده در ایران قابل توجه نیست لیکن با توجه به محل اقامت او در مناطق جنوبی خلیج فارس هوادارانی دارد.
غیر از آیات مذکور که شرحی از موقعیت آنها از عرض گذشت تعداد دیگری آیات در ایران اقامت دارند که از لحاظ موقعیت و نفوذ در درجات پائینتری از آنان قرار دارند و در شرح فوق از آنان نامی برده نشده است.
همان طوری که در بالا اشاره شد وضعیت آیت‌اله سید ابوالقاسم خوئی، روح‌اله خمینی، سید کاظم شریعتمداری و محمدرضا گلپایگانی با نفوذی که در ایران و خارج دارند (به درجات مختلف و با توجه به شرحی که از وضع آنها از عرض گذشت) نسبت به دیگر آیات بیشتر در خور توجه و اعتنا می‌باشد.
سن تقریبی هرکدام از آیات مذکور (خوئی ـ خمینی ـ شریعتمداری ـ گلپایگانی) حدود 7 سال است و سلامت جسمی آنها غیر از آیت‌اله شریعتمداری آنطور که اطلاعات بدست آمده نشان میدهد چندان مناسب نیست.
آیت‌اله سید ابوالقاسم خوئی به علت کهولت دچار تشنج در اندام‌های مختلف بدن شده و در چند سال قبل نیز برای یک عمل جراحی به لندن رفته بود.
روح‌اله خمینی نیز دچار عارضه قلبی است. آیت‌اله گلپایگانی چند بار مبادرت به عمل جراحی کرده تنها آیت‌اله شریعتمداری است که از لحاظ ظاهری فعلاً سلامت می‌باشد.
با توجه به شرحی که از موقعیت و نفوذ آیات مذکور از عرض گذشت چنانچه آیت‌اله سید ابوالقاسم خوئی فوت نماید، عده‌ای از هواداران و مقلدین او به طرف روح‌اله خمینی گرایش پیدا خواهند کرد و این موضوع در خارج از کشور محسوس‌تر خواهد بود.
قابل پیش‌بینی است با فوت آیت‌اله سید ابوالقاسم خوئی موقعیت و نفوذ روح‌اله خمینی در مقایسه با دیگر آیات مقیم ایران مستحکم‌تر گردد.
با وضعی که در جامعه روحانیت ایران برقرار است تعیین یک مرجع واحد نه تنها عملی نیست، بلکه از لحاظ منابع و مصالح امنیتی آینده نیز به مصلحت نمی‌باشد معهذا چنانچه شرایط فوق (فوت آیت‌اله خوئی) پیش آید مقابله با قدرت و نفوذ خمینی از طریق تقویت و حمایت از یکی از آیات ضروری به نظر می‌رسد که انجام این کار مستلزم بررسی نکات و جوانب مختلف است تا از نتایج سوء احتمالی آن احتراز شود.
ضمناً در این زمینه از تعدادی از سازمان‌های اطلاعات و امنیت استعلام نظر شده که در صورت برخورد به مواردی که در گزارش فوق ملحوظ نبوده و حائز اهمیت باشد به موقع به عرض خواهد رسید.
به عرض تیمسار ریاست ساواک در تاریخ 28 /1 /36
از طبقه‌بندی سری خارج و به طبقه‌بندی خیلی محرمانه تبدیل گشت.