تاریخ سند: 21 آذر 1357
متن سند:
تظاهرات ملی و میهنی در شهر اصفهان بدنبال تظاهرات ملی و میهنی اهالی شاهدوست و وطنپرست شهر اصفهان در روز 21 /9 /57 (2537 شاهنشاهی) مراتب قبلاً باستحضار رسیده است، مقارن ساعت 1400 روز مزبور مجددا گروه کثیر دیگری از مردم شاهدوست شهر اصفهان با الصاق تمثالهای اعضاء خاندان جلیل سلطنت به روی شیشه های اتومبیلهای خود و روشن کردن چراغهای خودروها و زدن بوقهای ممتد، به تظاهرات ملی و میهنی در تعدادی از خیابانهای شهر اصفهان اقدام نموده اند.1 همزمان چند فروند از هلیکوپترهای هوانیروز نیز با پخش اعلامیه های میهنی بر شادی و نشاط هر چه بیشتر مردم افزوده اند.
تظاهرات مذکور ساعتهای متوالی در شهر اصفهان ادامه داشته و با شروع ساعت منع عبور و مرور شبانه متظاهرین بتدریج متفرق شده اند.
ارزیابی خبر : خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ این گروه از افراد در میدان های 24 اسفند و سبزه میدان اصفهان جمع شدند و جای مجسمه شاه را که مردم آن را پایین کشیده بودند، گلباران کردند.برخی ناظران خارجی درباره تظاهراتی که حکومت به نفع محمدرضا پهلوی در برخی از شهرها به راه انداخت نوشتند: «دولت نظامی با اتکا به اظهارات کارتر در روز 12 دسامبر (21 /9 /57) که در میان بهت و نارضایی ایرانیان مجددا حمایت و اعتماد خود را نسبت به شاه اعلام داشته بود، با برانگیختن تظاهرات دولتی کوشید زمام امور را به دست آورد، اما بد آورد و این تظاهرات به ضررش تمام شد.
ازهاری در برابر موفقیت اندک این تظاهرات و شدت عملی که بعضی از رؤسای نظامی انجام دادند مجبور شد با ناراحتی اعتراف کند و توضیح داد که دستور ارتش را در مورد بر پا کردن تظاهرات طرفداری از دولت بد تفسیر کرده اند.
» (ایران عصیانگر، روزنامه اطلاعات، ش 15945، ص 4) تظاهرات اصفهان با همراهی نیروهای مسلح مستقر در این منطقه صورت گرفت.
تقوی رئیس ساواک استان اصفهان که از برپایی چنین تظاهراتی بسیار ذوق زده شده بود در گزارشی به رئیس ساواک، سپهبد مقدم نوشت : «همزمان با ابراز احساسات پاک مردم شریف و غیور اصفهان نیروهای مسلح شاهنشاهی نیز همگام با مردم غرق در احس اسات و مباهات و افتخار گردیدند که زبان از بیان آن عاجز است.
» (12658 /10 ه ـ21 /9 /57) روزنامه اطلاعات نوشت که پس از آغاز این حرکت، مردم برای مقابله با آن به میدان آمدند و «برخوردهایی میان مخالفان و موافقان در خیابانها صورت گرفت.
همچنین به دنبال برخورد با نیروی نظامی، سه نفر کشته و 33 نفر مجروح شدند.
کشته شدگان ابوالقاسم عمومی، زهره صفایی و یک مرد مجهول الهویه هستند.
گروهی چماق بدست سوار بر کامیونها در حالی که تمثالهایی از حضرت علی (ع) و عکسهایی از شاه در دست داشتند، در خیابانها حرکت می کردند و شعار جاوید شاه می دادند.
در میان این گروهها سوارکارانی دیده می شدند که با پرچم ایران اسبها را تزیین کرده بودند.
» (اطلاعات، ش 16620، ضمیمه، ص 3) که خود حکایت از حضور نهادهای دولتی در این حرکت بود.
در سند بعدی به شهادت و مجروح شدن عده ای از شهروندان اصفهانی تصریح شده است.