تاریخ سند: 12 خرداد 1349
متن سند:
[به] : ساواک 3 [از] : 316 شماره : 10658 ه 1 آیت الله کفائی خراسانی اطلاع می دهد آیت الله سید محسن حکیم1 فوت نموده است.سید محمدعلی میلانی اظهار می نماید از طرف نماینده روزنامه کیهان در مشهد فوت آیت الله حکیم را اطلاع داده اند روز 13 /3 /49 صبح و بعد از طرف میلانی مجلس ترحیمی در مسجد جامع گوهرشاد منعقد است.
مقرر فرمایند صحت و سقم موضوع را سریعا به این سازمان ابلاغ نمایند.
بهرامی
توضیحات سند:
1ـ آیت الله العظمی سید محسن طباطبایی حکیم از فقها و مراجع نامدار شیعه در عصر اخیر می باشند.ایشان در سال 1306 (ه.
ق) در خاندان علم و تقوی متولد شدند.
پدر عالیقدرشان حجت الاسلام والمسلمین علامه حاج سید مهدی حکیم (متوفی 1312) مادرش عفیفه تقیّه نواده رجالی آیت الله ـ آقا شیخ عبدالنبی کاظمی صاحب کتاب (تکلمه الرجال) می باشد.
خاندان حکیم یکی از خاندانهای اصیل و عریق در عراق می باشد که شخصیت های علمی و اجتماعی بزرگی از آن خاندان برخاسته اند.
او از محضر علماء بزرگی چون حاج سید محمد کاظم یزدی، حاج شیخ محمدکاظم خراسانی، میرزا حسین نائینی، آقا ضیاءالدین عراقی، شیخ الشریف اصفهانی و برخی دیگر تلمّذ نموده است.
مرحوم آیت الله حکیم بعد از رحلت آیت الله العظمی بروجردی مرجعیت عامه شیعه را بدست گرفت و در تنظیم امور اداری حوزه های علمی و تأسیس مدارس و تربیت مبلغین سعی و کوشش بلیغ مبذول داشت و در غنا بخشیدن به فرهنگ اسلامی شاگردانی را تربیت نمود.
او یکی از موفق ترین مراجع تقلید شیعه در امر تألیف بود با وجود آن همه مشاغل مرجعیت باز دست از تألیف و تصنیف برنمی داشتند و آثار ارزشمندی از خود به یادگار گذاشته اند.
می گویند از آیت الله حکیم می پرسیدند : نظر شما درباره سیاست و دخالت علماء در آن چیست؟ او با صراحت تمام فرمود : اگر معنی سیاست اصلاح امور مردم روی اصول صحیح عقلانی و رفاه حال و آسایش بندگان خدا باشد (کما این که ظاهر امر آن است که معنی صحیح سیاست همین باشد) اسلام تمامش همین است و جز سیاست چیز دیگری نیست و علماء غیر از این کار دیگری ندارند...
.
.
و اگر منظور دیگری می باشد اسلام از آن بیگانه و دور است به همین دلیل او در امور جاری سیاسی و اجتماعی دخالت داشت، از جمله : الف ـ شرکت در جهاد مردم عراق علیه استعمار انگلستان ب ـ تکفیر حزب شیوعی (کمونیست) و اشتراکی بعثی ج ـ کمک به جنبش های آزادیبخش د ـ شرکت در نهضت اسلامی ایران مرحوم آیت الله حکیم برای اداره مرجعیت خود نظم و سازمان خاصی ایجاد کرده بود هر قسمت مسئول معینی انتخاب نموده بود و از طرف مطلع در اداره این تشکیلات کمک می گرفت به همین دلیل تشکیلات او با نظم خاص و آبرومندی اداره می شد و این امر در نوع خود بی سابقه بود.
از مرحوم آیت الله حکیم فرزندان برومند، عالم و لایقی باقی مانده است.
آنان در دوران زعامت پدر بزرگوار خود از معاونت و یاری او دریغ ننموده و پس از رحلت آن بزرگوار اغلب آنان به دست دژخیمان نظام عفلقی عراق به فیض شهادت نائل آمدند و خاندان حکیم یکی از کانونهای مقاومت و شهادت در عراق محسوب می گردد.
این عالم بزرگوار پس از عمری تلاش و کوشش در راه اسلام و قرآن سرانجام در 27 ربیع الاول 1390 (ه ق) به ملکوت اعلی پیوست.
مدفن آن مرحوم در نجف در مقبره مخصوص جنب کتابخانه خود ایشان، می باشد.
ر.ک.
به عقیقی بخشایشی، فقهای نامدار شیعه و دیدار با ابرار زندگی آیت الله حکیم.