گزارش اطلاعات داخلی
تاریخ سند: 7 مهر 1343
گزارش اطلاعات داخلی
متن سند:
گزارش اطلاعات داخلیشماره: 1869 /326
تاریخ گزارش: 7 /7 /43
روز گذشته علی سپهر1 مدیر روزنامه دیپلمات بیکی از دوستان خویش اظهار داشته که موضوع دبیر کلی آقای دکتر اقبال تقریباً تمام شده و ایشان هم به دوستان خود توصیه کرده و می‌کند که داخل حزب ایران نوین شوند و فعالیت کنند. آقای سپهر اضافه کردند که تفویض مقام دبیر کلی حزب ایران نوین به آقای دکتر اقبال مقدمه نخست وزیری ایشان است و اینکار هم تا اواخر سال جاری صورت خواهد گرفت.
توضیحات سند:
___۱- مورخ الدوله سپهر: احمد علی سپهر مردی مرموز و چند چهره بود و با سفارت‌خانه‌های خارجی بویژه روس و انگلیس رابطه داشت او در جنگ جهانی اول منشی سفارت آلمان بود و در همان زمان با سفارت انگلیس رابطه برقرار کرد. فردوست می‌گوید: احمد على سپهر از افرادی بود که سال‌های نخست سلطنت محمدرضا رل مهمی در زندگی او بازی می‌کرد. در آذر ماه ۱۳۲۲ که سران سه قدرت بزرگ جهانی (استالین، روزولت و چرچیل) وارد تهران شدند و کنفرانس تهران را برگزار کردند، سپهر می‌گوید از سفیر شوروی خواهش کردم به استالین بگوید که ایشان دیداری با شاه داشته باشد زیرا حالا که نه چرچیل و نه روزولت به دیدن شاه نمی‌روند اگر ایشان ملاقات و دیداری با شاه داشته باشد اثر فوق‌العاده‌ای بر وی خواهد داشت، سفیر مطلب را به استالین اطلاع داد او پذیرفت و با شاه دیدار کرد. سپهر می‌گفت: من مجازم با روس‌ها ملاقات‌هایی داشته باشم اما فقط برای انگلیسی‌ها صمیمانه کار می‌کنم. این اظهار دوستی و صمیمیت، مربوط می‌شود به خیلی قبل و سابقه طولانی که او در سفارت انگیس داشت. مورخ‌الدوله سپهر رابطه نزدیکی با شاه پیدا کرد. محمدرضاشاه، سپهر را وارد کابینه قوام کرد و او به عنوان وزیر بازرگانی و پیشه هنر کار خود را شروع کرد. محمدرضا قصد داشت سپهر را جانشین قوام کند سپهر نیز از همان ماه‌های اول وزارت به فعالیت بر ضد قوام پرداخت تا زمینه را برای نخست وزیری خود مهیا سازد. قوام متوجه این توطئه شد و مورخ‌الدوله روز ۱۵ تیر ۱۳۲۵ هـ.ش به دستور قوام، بازداشت و به کاشان تبعید شد. مورخ‌الدوله در دوران کوتاه وزارتش همچنان برای سفارت خانه‌ها خبرچینی می‌کرد. آخرین نقش او بعد از استعفای مصدق در تیرماه ۱۳۳۱ هـ.ش هنگامی که قوام برای پنجمین بار به نخست وزیری رسید، نوشتن اعلامیه قوام بود. سپهر بعد از تبعید در سال ۱۳۲۹ با قوام آشتی کرد و به جمع محارم او پیوست او از اولین کسانی بود که بعد از صدور فرمان نخست وزیری قوام به ملاقات او رفت و طبق گفته ملکی اعلامیه معروف قوام به دست مورخ‌الدوله سپهر انشا شده بود که بعد از ۵ روز نخست وزیری باعث سرنگونی قوام در سال ۱۳۲۹ در کابینه رزم‌آرا به ریاست هیئت مدیره شرکت شیلات برگزیده شد که تا سال ۱۳۳۱ شمسی عهده‌دار این سمت بود و در ملی شدن شیلات در دوران مصدق کوشش کرد احمدعلی سپهر در روز ۲۸ آبان‌ماه ۱۳۵۴ در گذشت. «ظهور و سقوط پهلوی، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ص ۱۲۹»