گزارش درباره : حزب ایران نوین
تاریخ سند: 29 مرداد 1348
گزارش درباره : حزب ایران نوین
متن سند:
از : 321 وضعیت کلی حزب ایران نوین از بدو تأسیس تاکنون : احتراما حسنعلی منصور و سایر کارگردانان کانون ترقی [مترقی] پس از کسب موفقیت در انتخابات دوره بیست و یکم مجلس شورای ملی تحت عنوان فراکسیون مترقی فعالیتهای پارلمانی خود را آغاز و ضمن ائتلاف با گروه دهقانان و کارگران فراکسیون ائتلافی نهضت ششم بهمن را با شرکت قریب 135 نفر از نمایندگان مجلس شورای ملی بوجود آورده و بدین وسیله اکثریت مجلس در دست آنها قرار گرفت.پس از مدتی کارگردانان فراکسیون نهضت ششم بهمن که در رأس آنها حسنعلی منصور قرار داشت به منظور تشکیل حزبی شروع به فعالیت نمودند و سرانجام در تاریخ 24 /9 /42 رسمیت حزبی را تحت عنوان «حزب ایران نوین» اعلام نمودند.
پس از شهادت حسنعلی منصور عطاءاللّه خسروانی وزیر سابق کار و امور اجتماعی به سمت دبیرکلی حزب ایران نوین انتخاب و از روز 5 /12 /43 رسما امور مربوط به حزب را عهده دار گردید.
در نخستین کنگره حزب مزبور که از تاریخ 26 /2 /46 تشکیل و به مدت 4 روز ادامه داشت تصمیماتی در زمینه فعالیتهای آینده، تغییرات در سازمان و ارکان و اساسنامه حزب اتخاذ گردید.
در پنجمین جلسه کنگره مذکور در مورد افزایش تعداد اعضاء شورای مرکزی از 75 به 250 و اعضاء هیئت اجرائی از 20 به 40 نفر اخذ رأی به عمل آید که اکثریت با این امر موافقت و سپس نسبت به انتخاب دبیرکل و رئیس شورای مرکزی رأی گرفته شده و در نتیجه عطاءاله خسروانی به سمت دبیرکل و ناصر یگانه به عنوان رئیس شورای مرکزی برگزیده شدند.
حزب ایران نوین پس از پایان این کنگره دامنه فعالیت خود را به منظور احراز موفقیت در انتخابات مجالس سنا، شورای ملی و مؤسسان گسترش داد و در نتیجه موفق گردید جمعا صدوهشتاد کرسی از مجموع دویست و هفده کرسی مجلس شورای ملی، بیست و هفت کرسی از مجموع سی کرسی مجلس سنا و دویست و نه کرسی از مجموع دویست و هفتاد و هفت کرسی مجلس مؤسسان سوم را به خود اختصاص دهد.
فعالیت حزب ایران نوین پس از پایان انتخاب موصوف به نحو کاملاً محسوسی در مرکز و شهرستانها کاهش یافت، لیکن در سال 47 به منظور پیروزی در انتخابات انجمن های شهر فعالیت حزب مورد بحث افزونی یافت و بدین نحو حزب مذکور موفق شد در غالب حوزه های انتخاباتی اکثریت کامل و در برخی اکثریت نسبی بدست آورد.
با پایان یافتن انتخاب انجمن های شهر و موفقیت حزب ایران نوین بار دیگر نیز فعالیت این حزب قوس نزولی را طی نمود و اختلافات داخلی حزب که به مناسبت آغاز فعالیتهای انتخاباتی به میزان قابل ملاحظه ای کاهش یافته بود مجددا تشدید گردید بطوری که روی اصل عدم هماهنگی و یکپارچگی در حزب دکتر محمد حسن رهنوردی و محمد امامی رضوی (اعضاء فراکسیون پارلمانی حزب در مجلس شورای ملی) به تبعیت از نظریه احزاب اقلیت با سلب مصونیت پارلمانی از باقر بیات (عضو فراکسیون مذکور) مخالفت که این امر موجب گردید هر یک از نامبردگان به ترتیب مدت 2 و 6 ماه از احزاب اخراج شدند، محسن خواجه نوری لیدر فراکسیون از سمت خویش مستعفی و حیدرعلی ارفع به جای وی منصوب و بالاخره دکتر منوچهر کلالی نماینده مجلس شورای ملی و قائم مقام سابق دبیرکل حزب ایران نوین که از فعالیتهای حزبی خویش کاسته بود استعفای خود را از این سمت رسما اعلام و در جلسه هیئت اجرائیه حزب که روز 1 /11 /47 تشکیل شد عطاءاللّه خسروانی دبیرکل دکتر جواد سعید و امیرقاسم معینی (نمایندگان مجلس شورای ملی) را به عنوان معاونین خویش در حزب انتخاب و معرفی نمود.
روی هم رفته در حال حاضر کمیته های حزب ایران نوین اکثرا در شهرستانها فاقد تحرک در خور توجه بوده و فعالیت کمیته ها منحصرا در مواقع ضروری (اعیاد جشن ها و انتخابات) چشم گیر بوده و بطور کلی اغلب اعضاء به ویژه طبقه تحصیلکرده از کادر رهبری حزب رضایت نداشته و معتقدند که گردانندگان آن اکثرا از عناصر فاقد شخصیت اجتماعی بوده و زمام امور حزب در دست اشخاص نالایق، متملق و پادوها بوده و برای وصول به مقامات در حزب موصوف هیچگونه شاخص معینی ندارد و تنها رفاقت و دسته بندی های خصوصی است که مدارج اشخاص را در شئون مختلف حزبی و غیر حزبی تعیین می نماید.
به دنبال استعفای عطاءاللّه خسروانی از سمت دبیرکلی حزب ایران نوین روز 23 /5 /48 هیئت اجرائیه حزب مذکور با حضور آقای هویدا نخست وزیر تشکیل و تصمیم گرفته شد تاریخ انعقاد کنگره فوق العاده حزب به منظور انتخاب دبیرکل جدید در جلسه شورای مرکزی روز 26 /5 /48 تشکیل شده تعیین و بدین منظور روز مذکور جلسه شورای مذکور تشکیل و مقرر گردید کنگره فوق العاده حزب روز چهارشنبه 19 /6 /48 در تهران تشکیل که مراتب طی تلگرافی به کلیه کمیته های حزبی در شهرستانها نیز اعلام شده است.
اینک با توجه به جریانات اخیر احتمال دارد یکی از چهره های تحصیلکرده و قدیمی حزب از جمله دکتر منوچهر کلالی، دکتر حسن زاهدی، دکتر ناصر یگانه و جواد منصور (بیوگرافی نامبردگان به پیوست تقدیم می گردد) به دبیرکلی حزب منصوب گردد.
نظریه : در حال حاضر از بین کسانی که از جهات مختلف شایستگی بیشتری را برای احراز سمت به دبیرکلی حزب ایران نوین دارند دکتر منوچهر کلالی نماینده مجلس شورای ملی را می توان نام برد زیرا مشارالیه از نظر تسلط به امور حزبی و تشکیلاتی تبحر کافی داشته و در بین نمایندگان و اکثر رده های بالای حزب احترام خاصی برای خویش کسب و من حیث المجموع از نظر دوام و پیشرفت آتیه حزب ایران نوین شایستگی بیشتری را نسبت به سایر کاندیداها دارا بوده و چنانچه در کنگره متشکله در مورخه 19/ شهریور ماه بطور آزاد نسبت به انتخاب دبیرکل اخذ رأی به عمل آید بطور قطع پیروزی نصیب یاد شده خواهد گردید.
مراتب استحضارا از عرض می گذرد.