موضوع : فعالیت اعضای فرهنگی حزب ایران نوین
تاریخ سند: 16 خرداد 1346
موضوع : فعالیت اعضای فرهنگی حزب ایران نوین
متن سند:
شماره : 7842 /20 ه 5 اخیرا بین دکتر محمدسام استاندار گیلان.خانم دکتر پارسای معاون وزارت آموزش و پرورش و دکتر کلالی معاون دبیرکل حزب ایران نوین یک نوع وحدت و هم آهنگی برای قبضه کردن فرهنگ بوجود آمده و این سه نفر تلاش می کنند تا نقشه مشترکی را برای بدست گرفتن وزارت آموزش و پرورش مورد اجرا قرار دهد.
دکتر سام به دارودسته خود که روزی با دکتر شایگان1 و جبهه ملی2 همکاری داشتند و زمانی جزو دارودسته عبداللّه گرجی3 بودند و در زمان قدرت حزب ملیون4 در آن حزب فعالیت می کردند و امروز در حزب ایران نوین می باشد مأموریت داده است با مسئولان حزبی در اجرای برنامه های فرهنگی همکاری کامل داشته باشند این عده عبارتند از صادق ناصرزاده.
حسن پدرام رازی.
محمد حجازی.
مهدویان.
سرتیپی.
مرتضی زهره نژاد.
توضیح منبع : روز 11 /3 /46 که در مسجد مجد مجلس ختم مادر دکتر سام منعقد بود دکتر کلالی و خانم پارسای برای این که مانور بزرگی به نفع خود داده باشند.
خانم دکتر پارسای به تمام ادارات وزارت آموزش و پرورش اطلاع داده بود که از ساعت 10 ادارات را تعطیل و در مجلس ختم مادر دکتر سام حاضر شدند.
چند نفر نامه رسانان وزارتخانه را هم مأمور کرده بودند که پیام خانم دکتر پارسای را به اطلاع کلیه کارمندان ادارات برسانند در پرونده پ ـ الف ـ 574 بایگانی شود دو نسخه تکثیر شود
توضیحات سند:
1ـ سید علی شایگان فرزند حاج سید هاشم مولی از معاریف شیراز در 1281 ش در شیراز به دنیا آمد و علوم قدیمه و فقه اسلامی و دوره دبیرستان را در آن شهر آموخت.سپس به تهران آمد و در رشته علوم سیاسی فارغ التحصیل شد و در سال 1307 جزء نخستین گروه دانشجویان برگزیده به اروپا رفت و در رشته حقوق بین الملل از دانشگاه پاریس درجه دکترا گرفت.
در سال 1312 در دانشکده حقوق به تدریس پرداخت و در سال 1319 به سمت استاد دانشگاه حقوق و سپس معاون آن دانشکده منصوب شد.
از شهریور 1320 وارد جهان سیاست گردید و در سال 1324 معاون وزیر فرهنگ شده و سپس به وزارت فرهنگ رسید.
در سال 1327 پس از تیر اندازی به سوی شاه و اتهام شرکت حزب توده در این سوء قصد، وکالت سران بازداشتی حزب توده را به عهده گرفت.
با اوج گرفتن نهضت ملی، دکتر شایگان از سوی مردم تهران کاندیدای نمایندگی دوره شانزدهم گردید.
پس از کودتای 28 مرداد 1332 وی مانند دیگر یاران دکتر مصدق همچون دکتر حسین فاطمی، مهندس حبیبی و دکتر صدیقی به دادگاه نظامی برده شد.
وی در دادگاه بدوی محکوم به زندان ابد و در دادگاه تجدید نظر به 10 سال زندان 10 سال زندان محکوم گردید که پس از سه سال به علت کسالت شدید آزاد شد و به امریکا رفت.
وی در سالهای آخر عمر خود رهبری نهضت ملی ایران علیه رژیم را در امریکا بر عهده داشت و نشریاتی در خارج زیر نظر وی چاپ می شد.
وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی دوبار به ایران آمد و با اعضای جبهه ملی تماسهایی بر قرار نمود.
تا اینکه سرانجام در نیمه اردیبهشت سال 1360 در امریکا در سن 79 سالگی از دنیا رفت و در هفته آخر اردیبهشت ماه، جنازه وی به ایران آورده شد و در کنار آرامگاه اللهیار صالح به خاک سپرده شد.
2ـ جبهه ملی اول آبان سال 1328 (ه ش) نوزده نفری که در تحصن دربار شرکت کردند [دکتر مصدق، شمس الدین امیرعلائی، یوسف مشار، دکتر شایگان، محمود نریمان، دکتر سبحانی، دکتر کاویانی، دکتر مظفر بقائی، حسین مکی، عبدالقدیر آزاد، عباس خلیلی، حائری زاده، عمیدی نوری، دکتر حسین فاطمی، جلالی نائینی، احمد مکی، ارسلان خلعتبری، مهندس زیرک زاده، سید محمود غروی] در منزل دکتر مصدق جمع شدند و تصمیم گرفتند اولاً عنوان خود را جبهه ملی بدهند ثانیا کمیسیونی برای تنظیم اساسنامه انتخاب کنند.
...
سال 39 که انتخابات دوره بیستم در کوران جدیدی از سیاست با عنوان آزادی آغاز شد افرادی از حزب ایران جلساتی را با دعوت اللهیار صالح و باقر کاظمی تشکیل دادند و فعالیت هائی را آغاز کردند که تا سال 42 ادامه داشت اجتماع این دوره را جبهه ملی دوم می نامند ...
.
جبهه ملی سوم را در سال 44 برای جذب مردم و وحدت که مرکب از نهضت آزادی ایران، حزب مردم ایران، حزب ملت ایران، سازمان دانشجویان جبهه ملی ایران و جامعه سوسیالیت های نهضت ملی ایران بود، تشکیل دادند [که ]در مرحله تشکیل باقی ماند و به فعالیتی نرسید ...
جبهه ملی چهارم مربوط به زمان اوج گیری نیروی مذهبی است.
3ـ محمد عبداللّه گرجی به سال 1296 ش در تهران تولد یافت.
از دبیرستان ایرانشهر دیپلم گرفت و پس از آن وارد دانشسرای عالی شد.
فعالیت خود را با تدریس در دبستانها و دبیرستانهای تهران آغاز کرد به سمتهایی از قبیل ریاست معلم تهران، مدیریت تعلیمات عالیه، مدیریت کل بازرسی وزارت فرهنگ و مدیریت کل فرهنگ استان منصوب شد.
بازرس نخست وزیری، مشاور عالی وزارت کار، رئیس کل دفتر وزارت کار و رئیس کل اداره تعلیمات متوسطه و روابط فرهنگی از دیگر مشاغل وی بود.
وی که به عضویت حزب ملیون درآمده بود به عنوان کاندیدای این حزب در انتخابات دوره 20 مجلس شورای ملی شرکت کرد.
وی چندی معاونت نخست وزیر و ریاست سازمان رهبری جوانان را عهده دار بود.
(رشتی زاده، کریم واحد رشتی زاده، بازیگران روی صحنه، آبان 1343، ص 95 ـ 93) 4ـ حزب ملیون که بخشی از سناریوی نمایش دموکراسی در کشور بود، توسط دکتر اقبال تشکیل شد تا با حزب عَلَم به ظاهر به رقابت پردازد و فعالیت های حزبی باعث حضور مردم در صحنه انتخابات شود.
علیرغم این نمایش ها، دخالتهای آشکار و پنهان دولت در انتخابات دوره بیستم، بیش از بیش آشکار شد و محمدرضا پهلوی وادار به انحلال مجلسین شد.