گزارش
تاریخ سند: 28 دی 1326
گزارش
متن سند:
در اداره تبلیغات کل کشور از مدیران روزنامه های مظفر1 و بهمن و مدیر داخلی روزنامه سعادت بشر شنیده شد که (تقی زاده) شبانه حاج سید ابوالقاسم کاشانی را ملاقات نموده و این ملاقات در دو هفته قبل صورت گرفته و (تقی زاده) به کاشانی اظهار داشته که حزب طرفداران اعراب فلسطین را وادار نموده جار و جنجال راه بیندازند و از آن روز فعالیت سید ابوالقاسم کاشانی2 زیادتر شده است.این اظهار را مدیر روزنامه مظفر نموده گفت اینها همه بر علیه امریکائیها و از دار و دسته انگلیسها بوده و عضو فراماسیون سابق هستند و مقصود آنها عقب زدن سیاست آمریکا و شوروی در ایران است.
توضیحات سند:
1ـ این روزنامه در دو محل بندر بوشهر و مکّه انتشار می یافت.مسلک سیاسی روزنامه «مظفری» دموکرات بود و اداره آن را علی آقا شیرازی به عهده داشت در بندر بوشهر ابتدا هر ماه دو شماره و بعد به صورت هفتگی با چاپ سنگی و سپس سربی منتشر می شد.
شماره دوم آن به تاریخ 15 شوال 1319 می باشد در مکه این روزنامه در تاریخ ذیحجه 1324 چاپ و منتشر گردید.
مدیر روزنامه آقا میرزا عبدالحمید خان متین السلطنه بود.
2ـ روزنامه سعادت به مدیریت محمدتقی نراقی در سال 1325 قمری در همدان تأسیس شده و با چاپ سنگی به صورت هفتگی منتشر می گردید.
این روزنامه منسوب به انجمن سعادت و از مذاکرات اعضای انجمن و نتایج اقدامات آن ها ـ مقالات علمی، ادبی، تاریخی، سیاسی و مطالبی راجع به مدارس و مکاتب حقوق و وظایف ملت درج می شد.
شماره 43 مورخ 10 صفر 1326 سیاست و خط مشی روزنامه را به تفصیل آورده اند.
3ـ کاشانی، ابوالقاسم آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی، فرزند آیت الله سید مصطفی، در سال 1303 ه.
ق در خانواده های مذهبی و اهل علم در تهران پا به عرصه وجود نهاد.
وی تحصیلات ابتدائی را در تهران به پایان رساند و در شانزده سالگی، همراه پدرش برای ادامه تحصیل، به عراق عزیمت کرد.
وی در نجف اشرف، از محضر پدرش، آیت الله حاج میرزا حسن خلیلی تهرانی و آیت الله آخوند ملا کاظم خراسانی تلمذ نموده و در 25 سالگی، به درجه اجتهاد نایل شده است.
مبارزات ضد استعماری آیت الله کاشانی، با شروع جنگ جهانی اول آغاز شد.
در جنگ جهانی اول، انگلستان به بهانه جلوگیری از نفوذ آلمان به عراق و با حمله به آن کشور، بصره و اطراف آن را به تصرف خود در آورد.
آیت الله در سالهای جنگ جهانی اول و پس از آن، از رهبران نهضتهای ضد انگلیسی در عراق محسوب می شد و از چهره های فعال قیام اسلامی و شیعیان عراق، علیه انگلستان بود.
ایشان در سی ام بهمن 1299 ـ به دلیل آنکه در عراق، تحت تعقیب قوای انگلیسی بود ـ مخفیانه و با لباس مبدل، وارد ایران شد و به مدت چهارده ماه در تهران، به طور مخفی زندگی نمود.
ولی سرانجام مأموران رضاخان، وی را در خرداد 1323، در باغی واقع در امامزاده قاسم شمیران دستگیر و به پایگاه ارتش انگلستان در اراک، تبعید کردند.
او، پس از پایان جنگ و در پی اعتراض شدید مردم، در پائیز 1324، آزادی خود را به دست آورد و وارد قم شد.
وی، دیگر بار به دستور نخست وزیر وقت (قوام السلطنه) به مدت یک سال به قزوین تبعید شد.
همچنین آیت الله کاشانی، با دولتهای هژیر و ساعد، مخالف بود و آنها را نوکر دربار می نامید.
مشارالیه، چندی بعد به مدت شانزده ماه، به لبنان تبعید گردید.
وی ـ که در هر وضعیت، ارتباط محکمی با مردم داشت ـ در انتخابات دوره شانزدهم مجلس شورای ملی، موضوع ملی شدن نفت در سراسر ایران مطرح شد و سرانجام در بیست و نهم اسفند 1329، قانونی ملی شدن صنعت نفت، مورد تصویب نهایی مجلس شورای ملی قرار گرفت.
در زمان حکومت دکتر مصدق، آیت الله کاشانی، ضمن حمایت از مصدق، رهبری مبارزات ملت را بر عهده گرفت و چون انگلیسیها دولت مصدق را به مداخله نظامی تهدید کردند.
آیت الله کاشانی مسئله جهاد را پیش کشید و از ملل مسلمان خواست که در صورت بروز چنین مسئله ای، مسلمانان ایران را یاری دهند ؛ ولی در پی بروز اختلاف بین دکتر مصدق و آیت الله کاشانی پس از قیام سی ام تیر، سرانجام در 28 مرداد 1332، کودتای آمریکائی علیه دولت مصدق به وقوع پیوست.
از آن پس کاشانی، با محکوم کردن تجدید ارتباط ایران با انگلیس، مبارزاتش را از سر گرفت و با صدور اعلامیه ای، قرار داد نفت با کنسرسیوم را بی اعتبار خواند و دولت زاهدی را، دست نشانده بیگانه شمرد.
در مقابل اقدامات حق طلبانه آیت الله کاشانی، دولت وابسته، مشارالیه را دستگیر و محاکمه و به اعدام محکوم نمود.
اما اعتراضات یکپارچه روحانیت به ویژه آیت الله بروجردی، باعث شد که اعدام وی منتفی شود.
سرانجام آیت الله کاشانی، در حالی که از شکست نهضت و گرفتاریهای مردم به دست خود فروختگان، رنج می برد ـ در 23 اسفند سال 1340 وفات یافت.
آیت الله کاشانی چندین سال اداره بزرگترین حوزه علمیه را در تهران بر عهده داشت.
(مشاهیر سیاسی قرن بیستم) آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی به روایت اسناد ساواک، 2 جلد، تهران، 1380