حضرت حجه‌الاسلام آقاى حاجى میرزا ابوالقاسم مجتهد کاشانى
متن سند:
شیروخورشید
وزارت داخله
سواد تلگراف علماى کاشان
مورخه 23 جوزا
نمره 112
حضرت حجه‌الاسلام آقاى حاجى میرزا ابوالقاسم مجتهد کاشانى1
چند نفر [از] مغرضین که اغراض آنها اظهر من الشمس است، براى تعویق انتخابات به تلگرافخانه آمده[اند]، رئیس قشون علنا با نهایت مفسده جریان آنها [را] تقویت و مساعدت [و] صریحا حکومت را تهدید [مى‌کند] و مطالبه اعلان ابطال انجمن نظار و عملیات آن را مى‌نماید. حکومت که در فشار و تضییق] مى]باشد، دیگر براى کى آزادى خواهد ماند. بدیهى است حضرت اشرف وزیر جنگ مجرب از این اقدامات به کلى بى‌خبر و پس از استحضار، جدا امر به جلوگیرى و تأمین آزادى عموم خواهد فرمود. سریعا منتظر رفع تزلزل و نگرانى هستیم.على‌الحسنى، غلامرضا، ابوالقاسم نراقى، حسن نراقى، احمد حسینى، محمد حسینى، جعفر نراقى، علیرضا، حسین حسینى، محمدحسن، اقل حسین محمد اقل حسن محمدرضا اقل على نقى الحاج على اقل التجار، صادق عباسقلى نصراللّه
سواد مطابق اصل است از طرف ریز احمد
توضیحات سند:
1. آیه‌اللّه سید ابوالقاسم کاشانى، فرزند سید مصطفى در سال 1264 شمسى در تهران متولد گردید. پدر ایشان شهید آیه‌اللّه سید مصطفى کاشانى از علماى بزرگ و مبارز و اساتید حوزه علمیه نجف بود که در انقلاب 1920 عراق از پیشوایان نهضت به شمار مى‌رفت. وى در سال 1280 و در سن 16 سالگى همراه پدر به نجف اشرف عزیمت کرد و در آنجا مشغول تحصیل شد. در نجف علاوه بر استفاده از درس پدر از استادان درجه اول دیگرى چون محمدتقى شیرازى، آخوند خراسانى و میرزا حسین خلیلى بهره برد و در سن 25 سالگى به مقام اجتهاد رسید. در سال 1285 به عنوان مشاور آیه‌اللّه خراسانى سهم مهمى در تهیه اعلامیه‌هاى مشروطه داشت. وقتى انگلیسیها به عراق حمله کردند، در منطقه کوت‌العماره حدود 18 ماه علیه متجاوزین جنگید. در سال 1920 آیه‌اللّه کاشانى با کمک مراجع دیگر جمعیت اسلامى عراق را تشکیل داد و براى مبارزه با سلطه انگلیس در عراق دست به انقلابى زد که به انقلاب 1920 عراق مشهور شد. پس از آن به ایران آمد و مبارزات خود را در ایران علیه انگلیس ادامه داد. پس از اشغال ایران در جنگ جهانى دوم، توسط متفقین بازداشت شد و یک سال در اراک، رشت و کرمانشاه زندانى گردید. آیه‌اللّه کاشانى هیچ‌گاه از مسائل جهان اسلام غافل نبود، از این رو در سال 1326 شمسى که تأسیس دولت غاصب اسرائیل اعلام گردید، اعلامیه‌اى خطاب به مسلمانان جهان صادر کرد و مسلمانان را جهت مخالفت دعوت به تظاهرات و اعتراض نمود و از آنان خواست تا تمام کوشش خود را براى ریشه کن کردن این غده سرطانى به کار گیرند و خود نیز در تهران با بیش از سى هزار نفر به تظاهرات پرداخت. پس از آزادى باز هم به مبارزه خود ادامه داد و به همین دلیل در زمان قوام‌السلطنه دوباره دستگیر و 18 ماه به قزوین تبعید شد. بعد از ترور شاه و متهم کردن کاشانى به دست داشتن در این ترور در 15 خرداد 1327 به قلعه فلک‌الافلاک خرم آباد و پس از مدتى نیز به لبنان تبعید شد که 18 ماه به طول انجامید. پس از بازگشت از لبنان در سال 1329 به نمایندگى از مردم تهران، به مجلس راه یافت و رهبرى نیروهاى مذهبى را در مجلس پانزدهم به عهده گرفت. از جمله اقدامات آیه‌اللّه کاشانى، جلوگیرى از انعقاد قرارداد گس ـ گلشائیان و متحد کردن نیروهاى مذهبى و ملى براى ملى شدن نفت در مجلس شانزدهم بود. در آن زمان رهبرى گروه ملى را دکتر مصدق بر عهده داشت. مصدق اعلام کرد که قرارداد دارسى و قرارداد 1933 را به رسمیت نمى‌شناسد و در روز 20 مهر 1329 دولت را استیضاح کرد و روز 4 آذر همان سال پیشنهاد ملى شدن نفت مطرح شد. در این هنگام آیه‌اللّه کاشانى به حمایت از مصدق پرداخت تا سرانجام در 24 اسفند 1329 نفت ملى شد و در 29 اسفند همان سال به تصویب سنا رسید. با روى کار آمدن قوام و برکنارى مصدق در 25 تیر 1331 آیت‌اللّه کاشانى اعلام کرد اگر قوام ظرف 48 ساعت کنار نرود، اعلام جهاد خواهد کرد. در پى این سخن، روز 30 تیر مردم به خیابانها ریختند و شاه سریعا قوام را برکنار کرد و مصدق روى کار آمد. پس از واقعه سى تیر 1331 و روند خاص حکومت جبهه ملى و سیاستهاى متضاد آن، بین آیه‌اللّه کاشانى و دکتر مصدق اختلافاتى روى داد که منجر به جدایى این دو رهبر سیاسى گردید. پس از کودتاى 28 مرداد 1332 و قرارداد استعمارى کنسرسیوم، علیه دولت و عاقدان قرارداد بیانیه‌اى صادر نمود و پس از دستگیرى فدائیان اسلام به دادگاه نظامى احضار شد و حکم اعدام وى صادر گردید که البته تلاش و کوشش علماى بزرگ، به خصوص مرحوم آیه‌اللّه بروجردى، موجب لغو حکم مزبور شد. اما شیوه و شگرد ساواک و دربار باعث منزوى گردیدن ایشان شد و از سوى دیگر روشهاى غیراصولى و شایعه پراکنى و تحریف حقایق از سوى به اصطلاح ملیون، بر این انزوا افزود. بعد از کودتاى 28 مرداد 1332 که منجر به برکنارى مصدق شد، آیت‌اللّه کاشانى که مى‌دید دوباره رابطه با انگلیس شروع شده، به مبارزه با انگلستان پرداخت و در سال 1335 دستگیر و زندانى شد. حضرت امام خمینى (سلام‌اللّه علیه) در مورد مرحوم آیه‌اللّه کاشانى که چندین سال اداره بزرگترین حوزه علمیه در تهران را بر عهده داشت، فرموده‌اند : «آقاى کاشانى از جوانى در نجف بودند و یک روحانى مبارز بودند. مبارزه با استعمار. آن وقت البته انگلستان بود، مبارزه با او. در ایران هم که آمدند، تمام زندگى‌شان صرف همین معنا شد و من از نزدیک ایشان را مى‌شناختم». آیت‌اللّه کاشانى در 23 اسفند 1340 به دیار باقى شتافت و در جوار مرقد مطهر حضرت عبدالعظیم حسنى (علیه‌السلام) به خاک سپرده شد. (ر. ک: آیت‌اللّه سید ابوالقاسم کاشانى به روایت اسناد ساواک، 3 جلد؛ مشاهیر سیاسى قرن بیستم؛ صحیفه نور، ج 18، ص 181؛ مجله تاریخ و فرهنگ معاصر، شماره 6 و 7، سال دوم؛ پانزده خرداد به روایت اسناد ساواک، ج 1، صص 138، 139.)
منبع:
کتاب
انتخابات مجلس پنجم به روایت اسناد (جلد اول) صفحه 25
