موضوع : دکتر رضا رادمنش
تاریخ سند: 5 بهمن 1345
موضوع : دکتر رضا رادمنش
متن سند:
از : آلمان به : 315شماره : 3030 62 ساله ـ متولد رشت دکتر فیزیک از دانشگاه پاریس جزو دانشجویان اعزامی دولتی.در پاریس وسیله ایرج اسکندری که آن وقت دانشجوی حقوق بود به افکار مارکسیستی آشنا گردید پس از مراجعت به ایران جزو گروه 53 نفری به رهبری تقی ارانی در مجله ای ارگان گروه (دنیا) مقالاتی به امضای مستعار می نوشت.
در سال 1316 به اتفاق 53 نفر مذکور به زندان محکوم گردید.
پس از شهریور ماه سال 1320 مورد عفو قرار گرفته و آزاد گردید و امتیاز روزنامه مردم را که سابقا متعلق به مرحوم صفر نوعی1 بود گرفت.
روزنامه مردم از آن جمعیت فاشیستی بود که مصطفی فاتح2 معاون ایرانی شرکت نفت ایران و انگلیس و عباس نراقی3 وکیل دادگستری (داماد آقای سید هاشم وکیل رئیس بانوان وکلا و عضو گروه 53 نفری) از مؤسسین آن بودند.
دکتر رادمنش از مؤسسین حزب توده می باشد که در مهر ماه 1320 به رهبری مرحوم سلیمان محسن اسکندری (سلیمان میرزا) تأسیس گردید.
روزنامه سیاست4 ارگان حزب توده بود و مدیر آن مرحوم عباس اسکندری5 بود.
از ابتدای تأسیس حزب وی عضو کمیته مرکزی حزب توده بود و از کنگره دوم6 سال 1327 دبیرکل حزب می باشد.
نامبرده تا بهمن 1327 استاد دانشگاه بود و از سال 15 بهمن 1327 که عده ای از اعضای کمیته مرزی بازداشت گردیدند مخفی شد و به اتفاق عده ای به شوروی عزیمت نمود چند سالی در تاجیکستان اقامت داشت سپس به مسکو منتقل گردید.
هنگام اقامت در تاجیکستان همسرش بانو مهین یزدی7 فرزند شیخ محمد یزدی مدیرکل اسبق وزارت کشاورزی (برادر بزرگ دکتر مرتضی یزدی8) مخفیانه از ایران به شوروی عزیمت نمود در سال 1336 نامبرده به اتفاق چند تن از اعضای کمیته مرکزی و کادر حزبی از شوروی به آلمان شرقی عزیمت نمودند.
وی ساکن لایپزیک می باشد و دارای نام مستعار (رام) است سمت رسمی وی دبیرکل حزب 9 و عضو بوروی10 حزب است.
بوروی حزب دارای سه نفر عضو است رادمنش و دو نفر دبیر حزب ایرج اسکندری و عبدالصمد کامبخش11 اغلب برای مأموریتهای حزبی و شرکت در جلسات احزاب کمونیست به کشورهای دیگر مسافرت می نماید.
هنگام مسافرت به برلین شرقی در مهمانخانه حزب سکونت می نماید.
وی دارای یک پسر 14 ساله به نام رامین و یک دختر 17 ساله به نام مریم می باشد که در لایپزیک تحصیل می نماید.
در سالهای 1339 ـ 40 چند سفری به بغداد نمود و مدتی به اتفاق دکتر فریدون12 کشاورز، رحیم نامور مدیر روزنامه شهباز13 حسن نظری و پرویز حکمت جو14 و چند تن دیگر در آنجا اقامت نمود در دوران حکومت ژنرال قاسم15 از فرستنده رادیو بغداد استفاده می نمودند در فرستنده فارسی رادیو بغداد جمشید هاشمی نائینی که خود را خواهرزاده دکتر حسین فاطمی16 وزیر اسبق خارجه معرفی می نمود) و دکتر کشاورز تحت نام مستعار دکتر عزیز فرید علیه ایران سخنرانی می کردند.
براثر بهبود مناسبات نسبی عراق و ایران نامبردگان مجبور به ترک عراق گردیدند و دکتر رادمنش به دسته ای از حزب تعلق دارد که بیشتر طرفدار راه مسالمت آمیز هستند تا قوه قهریه طرفداران اعمال قوه قهریه عبارتند از : دکتر نورالدین کیانوری رضا روستا و غلام یحیی دانشیان و عده ای دیگر منجمله اعضای فرقه دمکرات آذربایجان که از پنج سال پیش با حزب ائتلاف نموده اند.
شایع است که دکتر رادمنش ماهیانه 2000 مارک حقوق می گیرد و کرایه خانه و اثاثیه منزلش از طرف مقامات آلمانیها تأمین می شود.
شایع است که چند ماه پیش به اتفاق ناصر صارمی (استوار سابق هواپیمائی) مسافرتی به بیروت نموده است.
گویا در نظر دارند که محل فرستنده رادیو پیک ایران را در صورت امکان به سوریه منتقل نمایند نیز شایع است که هنگام مسافرت شاه به بلغارستان وی نیز در صوفیه بوده است.
گفته می شود که وی از مخالفین انعقاد کنگره حزب می باشد زیرا بیم آن می رود که از دبیرکلی حزب برکنار گردد روی هم رفته وی از غالب رهبران حزب واقع بین تر می باشد.
ضمنا در مورد عزیمت وی به دمشق اطلاعی در دست نمی باشد.
در پرونده رضا روستا بایگانی شود.
توضیحات سند:
1ـ نوعی، صفر علی (آقازاده) میرزا صفر آقازاده مشهور به نوعی یکی از کمونیستهای قدیمی بود که در 1300 شمسی، که قوای اشغالگر شوروی در مناطق شمالی و تحت اشغال خود کمیته های انقلابی ایجاد کرده بودند او منشی کمیته انقلاب آستارا بود.به هنگام خروج نیروهای شوروی از ایران، به رشت و انزلی رفت و مدتی در اداره گمرکات به کار پرداخت و در تشکیل اتحادیه کارگران بندر انزلی نقشی بسزا داشت، خود وی نیز ریاست اتحادیه باربران را برعهده داشت، اما پس از مدتی به علت حیف و میل پول کارگران از آنجا فرار کرده به آستارا بازگشت و به معلمی پرداخت.
در 1305 ش، به علت «فعالیتهای مضره» همراه با میرایوب شکیبا از خدمت معارف اخراج شد.
اندکی بعد فرقه اجتماعیون عامیون را در آستارا تشکیل داد و در همین دوران با سلیمان میرزا اسکندری ارتباط پیدا کرد.
در آبان 1309 به علت «عملیات سوء» و تحریک رعایا و دهقانان دستگیر و تا شهریور 1320 زندانی بود.
پس از تشکیل حزب توده به آن پیوست و در 27 /10 /1320 امتیاز روزنامه مردم را بدست آورد اسکندری در خصوص گرفتن امتیاز روزنامه توسط وی در صفحه 135 خاطرات خود چنین می گوید، صفر نوعی را که یک کارگر قدیمی بود و از زندان مرخصی شده و بی پول بود و وضع خیلی بدی داشت رسما به عنوان مدیر معرفی کردیم و قرار شد ماهی صد تومان به او حقوق بدهند که زندگیش هم تأمین بشود.
برگرفته از : کاوه بیات فعالیتهای کمونیستی در دوره رضاشاه، سازمان اسناد ملی، تهران 1370 غلام رضا سلامی، محسن روستائی اسناد مطبوعات ایران (32 ـ 1320) خاطرات اسکندری موسسه مطالعات پژوهشهای سیاسی 1372 تهران 2ـ مصطفی فاتح کارمند عالی رتبه شرکت نفت ایران و انگلیس که در سالهای 1320 با حزب توده همکاری می نمود.
پس از شهریور 20 فاتح رئیس شرکت نفت انگلیس در ایران بود او عده ای از 53 نفر را که بیکار بودند به شکلی در سازمانهای وابسته به انگلیسها یا شرکت نفت شاغل کرد از جمله بزرگ علوی، طبری نراقی که نزد میس لمبتون یک دفتر تبلیغاتی گذاشتند همکاری با فاتح براساس تز کنگره هفتم حزب کمونیست شوروی مبنی براینکه در کشورهای جهان سوم کمونیستها بهتر است جبهه مشترک از نیروهای آزادیخواه برضد استعامر تشکیل دهند.
اسکندری در خاطراتش نوشته است فاتح امتیاز روزنامه مردم را برای صفر نوعی گرفت و قرار همکاری با او گذاشت.
فاتح از مؤسسین حزب سوسیالیست پس از شهریور 1320 با همکاری شهیدزاده و عباس نراقی بود کیانوری در خاطرات خود می نویسد ما با فاتح به این دلیل همکاری داشتیم که هر دو معتقد به مبارزه با آنان فاشیسم بودیم و فاشیسم را دشمن شوروی و انگلیس می دانستیم.
در مقطعی تبلیغات حزب با سرمایه و پول انگلستان و کاغذ شوروی انجام می شد.
فاتح کسی بود که از انگلستان نشان افتخار امیر اطوری انگلستان برایش فرستادند.
کژراهه خاطرات اسکندری.
خاطران کیانوری 3ـ عباس نراقی : عضو گروه 53 نفر به رهبری ارانی و از مؤسسان حزب توده در سال 1320 نراقی به وسیله فاتح به همراه چند نفر دیگر از اعضای حزب به استخدام شرکت نفت یا مؤسسات وابسته به انگلستان در آمدند.
فاتح در زمان گرفتن امتیاز روزنامه مردم شرط کرده بود که عباس نراقی (که به خدمت فاتح در آمده بود) به عنوان مدیر داخلی روزنامه کار کند.
نراقی در هیئت تحریریه مردم بود.
وی از اعضای مؤسسه دانشجویان و حقوقدانان بود که اسکندری آن را اداره می کرد وی سپس دستگیر شد.
سرانجام نراقی به طرف جریانات راست رفت و در زمان تشکیل حزب سوسیالیست توسط فاتح نراقی از همکاران بسیار نزدیک او بود.
کژراهه خاطرات کیانوری.
خاطرات اسکندری.
4ـ اولین روزنامه حزب توده سیاست نام داشت که از تاریخ 14 اسفند 1320 منتشر شد صاحب امتیاز و مدیر مسئول سیاست عباس اسکندری بود که پس از چندی از حزب توده جدا شد.
در بالای صفحه اول این روزنامه عنوان زیر مندرج بود.
قطعنامه : روزنامه سیاست تحت نظر هیئت منتخبه حزب توده ایران اداره می شود.
رئیس مرکزی حزب توده ایران سلیمان محسن (میرزا) اسکندری.
روزنامه سیاست در 12 شهریور 1321 پس از انتشار 159 شماره توقیف شد.
روزنامه سیاست به دلیل نفوذ سلیمان محسن اسکندری و عباس اسکندری مشی کاملاً میانه روانه ای داشت و فاقد چهره باز کمونیستی بود.
5ـ عباس اسکندری : از فعالین سیاسی و دایی ایرج اسکندری است او در دوران پس از کودتای رضاخان با شهید مدرس و فراکسیون اقلیت مجلس در تماس بود در فاصله سالهای 1303 ـ 1300 شمس روزنامه سیاست را منتشر کرد، در ماجرای دستگیری گروه 53 نفر برای مدتی زندانی شد و در نشست مؤسسان حزب توده شرکت داشت.
در 18 بهمن ماه سال 1320 با انتشار دوباره روزنامه سیاست به مدیریت او موافقت شد و از آن پس این روزنامه به عنوان ارگان رسمی حزب توده انتشار یافت وی در کنفرانس ایالتی تهران (مهر ماه 1321) از حزب توده اخراج شد اما همچنان ارتباط خود را با حزب حفظ کرد و در ماجرای پیشه وری و فرقه دمکرات آذربایجان رابط حزب توده و احمد قوام بود.
در سال 1326 برای مدتی استاندار تهران بود و در انتخابات مجلس یازدهم در سال 1327؛ حمایت احمد قوام به مجلس راه یافت، اما به علت مخالفتهای بیش از حد او با کابینه و طرحهای مختلف، مجلس به وی مرخصی داد و وی عازم پاریس شد.
بعد از مدتی در...
بیم به کار پرداخت و از سهامداران عمده بانک ایران و سوئیس به شمار می رفت.
برگرفته از : خاطرات کیانوری تهران دیدگاه 1372 خاطرات اسکندری تهران 1372 مؤسسه تحقیقات و پژوهشهای سیاسی فعالیت کمونیستی در دوره رضاشاه، کاوه بیات، اسناد ساواک 6ـ کنگره دوم حزب توده : دومین کنگره حزب توده در یکشنبه 5/ اردیبهشت /1327 در سالن کلوپ مرکزی حزب در تهران با شرکت 118 نماینده از سازمانهای حزبی در سراسر کشور تشکیل شد.
در این کنگره 19 نفر به عنوان عضو کمیته مرکزی و 16 نفر به عنوان مشاور کمیته مرکزی انتخاب شدند که اسامی آنان در کتاب سیاست و سازمان حزب توده ص 119 درج شده است.
همچنین اسامی نمایندگان کنگره دوم در کتاب کمونیزم در ایران ص 380 ـ 382 درج شده است.
سیاست و سازمان حزب توده ص 119.
کمونیزم در ایران ـ...
ص 379 7ـ مهین یزدی : فرزند محمد یزدی (برادر دکتر مرتضی یزدی) همسر دکتر رضا رادمنش دبیر اول حزب توده کیانوری می گوید محمد یزدی پس از شهریور 1320 جزء مؤسسین حزب توده بود و پس از مدتی به علت بدنامی برکنار شد دارو دسته دکتر یزدی برای جلب دکتر رادمنش به طرف خود دختر محمد یزدی را برای رادمنش گرفتند و بدین ترتیب رادمنش داماد یزدی ها شد.
خاطرات کیانوری ص 391 کژراهه طبری 8ـ دکتر مرتضی یزدی پسر شیخ محمدحسین مجتهد یزدی ندوشنی است که از فعالین دوران مشروطه و پهلوی به شمار می رفته است.
دکتر مرتضی یزدی در تهران بدنیا آمد و در مدرسه دارالفنون به تحصیل پرداخت در سال 1300 ش مدت کوتاهی به اتهام پخش اعلامیه جنگلیها دستگیر شد و در سال 1304 با استفاده از بورس دولتی به آلمان رفت و در رشته پزشکی تحصیل کرد.
وی در سال 1316 همراه گروه 53 نفر بازداشت شد.
وی در اولین کنگره حزب توده 1323 به عضویت کمیسیون تفتیش در آمد و در کنگره دوم حزب 1327 به عضویت کمیته مرکز انتخاب شده و عضو هیئت اجرائیه گردید.
در این ایام وی رابط هیئت اجرائیه با 5 سازمان وابسته به حزب یعنی سازمانهای اطلاعات جهت مبارزه با استعمار ـ جمعیت ایران هواداران صلح ـ سازمان جوانان دمکرات ـ سازمان آزادی (که قبلاً جمعیت مختلط ملی نام داشت) بود وی در سال 1325 در کابینه قوام وزیر بهداری شد.
یزدی پس از کودتای 28 مرداد 1332 به همراه بهرامی و علوی دستگیر شد و به علت ابراز تنفر از گذشته خویش و حزب توده و قول همکاری با ساواک در سال 1338 از زندان آزاد شد.
فرزندان دکتر یزدی بنام حسین و فریدون با ساواک همکاری می کردند آنان پسر عموی همسر رادمنش (مهین یزدی) بودند حسین اسناد حزبی را از منزل رادمنش دزدیده و در اختیار ساواک قرار می داد این همکاری توسط سازمان اطلاعات آلمانشرقی کشف و وی دستگیر گردید.
و سپس آزاد گردید حسین به توصیه حزب جهت تحصیل به آلمان اعزام شده بود.
برگرفته از : خاطرات کیانوری خاطرات اسکندری خاطرات بزرگ علوی خاطرات کژراهه احسان طبری سیاست و سازمان حزب توده 9ـ دبیر اول حزب (دبیرکل) : دبیر اول حزب بر جریان امور اجرائی به منظور هماهنگ ساختن آنها نظارت عالیه داشته و دبیرخانه کمیته مرکزی را اداره می کند در غیبت دبیر اول هیئت دبیران یکی از دبیران را برای انحام وظایف دبیر اول در نظر می گیرد.
اساسنامه حزب توده ایران ص 17 10ـ شهباز : در سال 1332 مجوز انتشار گرفت و تا 28 مرداد 1332 انتشار یافت از سال 1339 ارگان جمعیت ملی مبارزه با استعمار (از سازمانهای وابسته به حزب توده) بود و بعنوان روزنامه عصر تهران انتشار می یافت صاحب امتیاز و مدیر مسئول آن رحیم نامور بود.
11ـ پرویز حکمت جو فرزند عباس در سال 1306 در یک خانوداده پزشک در تهران متولد شد ایام کودکی را در تهران گذراند وی بدلیل مأموریت پدرش در شهر مشهد تحصیل کرد.
سپس به تهران آمد و در دبیرستانهای رازی و البرز درس خواند پس از طی تحقیقات متوسطه وارد دانشکده افسری شد و با درجه ستوان هوائی تحصیلات نظامی را به پایان رساند.
و در سال 1331 به سازمان نظامی حزب توده وارد شد.
وی در سال 1331 ازدواج کرد و بعد از کودتای 28 مرداد به علت عضویت در حزب توده تحت پیگرد قرار گرفت و رومانی گریخت طبق گزارشات ساواک، حکمت جو در رومانی در رادیو صدای ایران که از سوی حزب توده برنامه پخش می نمود فعالیت داشته است.
در سال 1337 پرویز غیابی توسط دادگاه نظامی به 10 سال زندان محکوم می گردد.
نامبرده مدتی به عراق و نزد ملامصطفی بارزانی رفته و در بخش فارسی رادیو بغداد به گویندگی مشغول بوده است.
نامبرده در سال 1343 به همراه علی خاوری از آستارا وارد ایران شدو بدلیل نفوذ ساواک تشکیلات حزب توده هر دو در سال 1344 دستگیر شدند.
مطابق با گزارشهای ساواک و تائید پزشک قانونی وقت، حکمت جو در 14 /3 /1353 در زندان هنگام بازجویی با فروبردن چنگال روی میز به پریز برق اقدام به خودکشی و در اثر برق گرفتگی فوت نموده است.
روز 22 /3 /1353 روزنامه آیندگان طی خبر کوتاهی اطلاع داد پرویز حمکت جو گویا در اثر فشار خود و ئوره در زندان فوت کرده است.
برگرفته از دنیا 1353 ش 2 دوره سوم چپ در ایران به روایت اسناد ساواک جلد اول حزب دمکرات کردستان ص 145 ـ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات - اسناد ساواک، پرونده های انفرادی 12ـ عبدالکریم قاسم در سال 1914 در بغداد دیده به جهان گشود.
پدرش مسلمان سنی مذهب از قبیله عربی زید قحطانی و مادرش مسلمان شیعه از قبیله عربی تمیم عرفانی بود که هر دو قبل از وقوع کودتای 14 ژوئیه 1958 وفات یافتند.
او در خانواده فقیری پرورش یافت در مدرسه شاگردی آرام بودو غالبا از همکلاسیهای خود کناره می گرفت.
تحصیلات دبیرستانی را در رشته ادبی و با کسب نمرات ممتاز به پایان برد و به عنوان معلم مدرسه ابتدایی شهر "شامید" در استان دیوانه قادسیه فعلی واقع در جنوب عراق مشغول تحصیل شد.
پس از یک سال تدریس این حرف را رها کرده وارد دانشکده نظامی گردید و در 15 آوریل 1934 با درجه ستوان دومی فارغ التحصیل شد در ژانویه 1940 به دانشگاه ستاد قدم گذاشت در سال 1950 به جرگه افسران قدیمی در انگلستان پیوست.
در سال 1955 به درجه سرتیپ ستاد و در سال 1959 به درجه سپهبد ستاد و بالاخره در سال 1962 به درجه سرلشکر ستاد ارتقاء یافت.
فعالیت سیاسی و پایان انزوای قاسم به سال 1935 که در اولین انجمن افسران ناسیونالیست شرکت کرد باز می گردد.
از بارزترین خصوصیات اخلاقی وی و دلرحمی او بود.
به همین دلیل عفو مکرر سرسخت ترین دشمنان او را یک تاکتیک سیاسی برای جلب اعتماد و محبت مردم و ادامه حکومت از این طریق به حساب آورد.
او اولین رئیس جمهور عراق بود و در 15 رمضان 1963 در محوطه ساختمان رادیو عراق به دست کودتاچیان به قتل رسید.
ـ برگرفته از چپ در ایران به روایت اسناد ساواک حزب دمکرات کردستان جلد اول مرکز بررسی اسناد تاریخی تهران سال 78 ص 25 13ـ فاطمی، دکتر حسین وزیر خارجه دکتر محمد مصدق، مجاهد خستگی ناپذیر و ضد آمریکا و انگلیس که مورد کین بی پایان دربار و امپریالیسم بود و نهایتا پس از 28 مرداد 1332 پس از یک سال زندگی مخفی دستگیر در سال 1333 به اعدام محکوم شد.
در مورد فاطمی نقل و قولهای متضادی وجود دارد عده ای وی را نمونه کامل یک سیاستمدار ماکیاولیست می دانستند که نقش بسیار مهمی را باتندرویهای سیاسی خود در سقوط دولت مصدق داشت.
در اسناد محرمانه وزارت خارجه آمریکا از وی به عنوان یکی از طرفداران شوروی و غیر قابل اعتماد عنوان نام برده شده است در عین حال عده ای او را مخالف آمریکا و شهید خستگی ناپذیر و ضد رژیم دانسته و احترام خاص برای وی قائلند.
چپ در ایران به روایت اسناد ساواک عنکبوت سرخ ص 15.
مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات آذر 78