سفارت کبراى شاهنشاهى ایران ـ بغداد
تاریخ سند: 26 مهر 1344
سفارت کبراى شاهنشاهى ایران ـ بغداد
متن سند:
شماره: 188 تاریخ:26 /7 /1344سفارت کبراى شاهنشاهى ایران ـ بغداد
پیرو گزارش محرمانه شماره 181 مورخ 18 /7 /44 راجع به ورود آقاى خمینى به کربلا1 به استحضار مى‌رساند؛
1ـ در کربلا:
آقاى خمینى مدت یک هفته در کربلا اقامت نموده و در این مدت نماز جماعتى در صحن مطهر حضرت امام حسین(ع) برایشان ترتیب داده و بقیه وقت را به صرف زیارت و ملاقات از آقایان روحانیون و طلاب حوزه علمیه که براى دیدنشان مى‌آمدند پرداخته و هیچ‌گونه فعالیت یا تظاهرات و شعارهاى زننده و مخالفى دیده و شنیده نشد و فقط یک شعار پارچه‌اى با عبارت (ترأرف رایۀ الاسلام بید آیت‌اله الخمینى) یعنى: پرچم اسلام به دست آیت‌اله خمینى در اهتزاز2 است، به درب قبله صحن امام حسین(ع) نصب شده بود که پس از یکى دو روز آن هم برداشته شد.
بعد از ظهر روز جمعه 23 /7 /44 که قرار بود آقاى خمینى به نجف اشرف مسافرت نمایند آقایان سید محمد شیرازى، سید مرتضى قزوینى، سید حسین ناصرالدین و عده‌اى از طلاب علوم دینى مدرسه هندى براى بدرقه حاضر شده و جمعا در حدود 20 اتومبیل در مشایعت ایشان از کربلا حرکت نمود و در موقع حرکت و در عرض راه هم آرامش برقرار و هیچ‌گونه شعارى داده نشد.
2ـ در نجف اشرف:
در ابتداى بازار بزرگ نجف اشرف یک شعار پارچه‌اى با عبارت (جماهیر النجف المسلمۀ تبدى سرورها بمقدم الامام الخمینى رمز التضحیۀ و الجهاد) یعنى: مردم مسلمان نجف مسرت خود را از قدوم امام خمینى عنوان فداکارى و جهاد ابراز مى‌دارند، نصب و شعار دیگرى نیز با عبارت (مدینۀ النجف الاشرف ترحب بمقدم البطل الاسلامى المجاهد الامام الخمینى) یعنى: شهر نجف اشرف خیرمقدم به قهرمان مجاهد اسلام امام خمینى مى‌گوید، بالاى درب صحن مقابل بازار بزرگ نصب شده بود.
از ساعت 2 بعداز ظهر عدۀ زیادى از طلاب علوم دینى چه از کسانى که نام و نشان آنها در عرض جریانات یکى دو سال اخیر در گزارشات فعالیت‌هاى مخالفین یاد شده و چه کسانى که به کلى از این جریانات دور بوده‌اند و کلیه آنها هم ایرانى هستند در مدرسه مرحوم حضرت آیت‌اله بروجردى و اطراف آن با کمال آرامش و به طور بسیار عادى و بدون دادن هیچ‌گونه شعار یا فعالیتى گرد آمده بعدا در حدود 20 الى چهل اتومبیل سوارى و اتوبوسهاى 18 نفره این عده را براى استقبال از آقاى خمینى به راه نجف ـ کربلا حمل نمود.
روى سه عدد از اتومبیل‌هاى سوارى شعارهاى پارچه‌اى از قبیل (مرگ در راه اسلام و دین بهتر از زیستن در کنار ستمگران است) (اى مردم قرآن را دریابید که دستور خدا است) (چرا حکم جاهلیت را مى‌خواهید در حالى که قرآن و اسلام بهترین راهنما است) نصب شده بود.
به قرار اطلاع آقاى سید عبدالله شیرازى چند اتومبیل از طلاب علوم دینى و آقاى شیخ على کاشف الغطاء نیز چند اتومبیل از طلاب افغانى هم به خرج خود براى استقبال فرستاده بودند و روى هم رفته تمام مستقبلین از طبقه روحانى و طلاب علوم دینى تشکیل و اهالى، اصناف و کسبه در این جریان شرکتى نداشته عده‌اى متنفر و بعضى هم کاملاً بى اعتنا بودند.
در میان مستقبلین اشخاصى مانند شیخ نصراله خلخالى، آیت‌اله حاج آقا حسین کفائى، سیدمرتضى نخجوانى، سید محمدرضا اشکورى، میرزا عباس کرمانى، فرزندان آیت‌اله خوئى، شیخ‌هادى و شیخ رضا امینى، سید موسى آیت‌اله زاده اصفهانی و شیخ محمد صادقى دیده مى‌شدند و بعضى عقیده داشتند که آرامش و بى سر و صدا بودن چند نفر مخالفین و عدم القاى شعارهاى زننده و مخالف در اثر حسن تدبیر و مراقبت آقاى شیخ نصراله خلخالى و همدستانشان بوده که در عین حال مهماندار آقاى خمینى هستند و تمام مصارف لازم را مى‌پردازند ولى در هر مورد هم طلاب مشکوک و مخصوصا شیخ محمد صادقى را مراقبت و کنترل شدید نموده که حرکت و شعار مخالفى از آنان بروز نکند.
عده زیادى در خصوص اجماع و وحدت نظر طلاب علوم دینى ایرانى در مورد استقبال از آقاى خمینى این عقیده را دارند که گردآمدن این عده به استثناء کسانى که جزو مخالفین به شمار مى‌روند روى تعصب ملى و علاقمندى به تجلیل از علماء ایرانى هرکس مى‌خواهد باشد بوده بعضى‌ها نیز چنین عقیده داشتند که این عمل از طرف عده‌اى هم نه از روى محبت یا تبعیت فکرى و مرامى از خمینى بوده بلکه براى نشان دادن یک جبهه‌اى در مقابل حضرت آیت‌اله حکیم بوده است و به هر سه منظور چه تبعیت و همفکرى و چه تعصب ملى و چه خودنمایى انعکاس خوشى از طرف قاطبه مردم نداشته توجه و اهمیتى بدان نمى‌دادند.
اتومبیل‌هاى مستقبلین در نیمه راه به اتومبیل حامل آقاى خمینى رسیده و به اتومبیل‌هایى که از کربلا آمده بودند گرویدند و مقارن ساعت 4 بعد از ظهر آقاى خمینى درب صحن مطهر حضرت امیر(ع) پیاده شده در حالیکه طلاب ایشان را احاطه کرده بودند با سلام و صلوات به زیارت مشرف و بعد از آن مستقیماً براى استراحت به خانه‌اى که در محله حویش از طرف آقاى شیخ نصراله خلخالى اجاره شده بود رفتند و در اینجا هم هیچ‌گونه شعار مخالفى از طرف طلاب و مستقبلین داده نشد.
در شب ورود بعد از نماز مغرب جمعى از آقایان روحانیون و طلاب من جمله آیت‌اله خوئی، شیخ على کاشف الغطاء، سید محمد بغدادى، سید عبداله شیرازى، میرزا حسن بجنوردى، فرزندان مرحوم آیت‌اله سید عبدالهادى شیرازى، شیخ محمد لاهیجانى، هادى و رضا امینى و سید موسى آیت‌اله زاده اصفهانى از آقاى خمینى دیدن کردند.
مقارن ساعت 10 همان شب عده‌اى از طلاب که در رأس آنان شیخ محمد صادقى قرار داشته به منزل حضرت آیت‌اله آقاى سید محمود شاهرودى مى‌روند و به اصرار و پافشارى زیاد ایشان را وادار به ملاقات با آقاى خمینى مى‌نمایند.
بعد از نماز مغرب روز 24 /7 /44 آیت‌اله آقاى سید محسن حکیم با اتومبیل در حالى که عده‌اى از طلاب ایشان را احاطه کرده بودند به منزل آقاى خمینى رفته و به طور ایستاده سلام احوالپرسى و تبریک ورود گفته، مراجعت مى‌نمایند.
تاکنون اغلب علما و روحانیون چه از روى همفکرى و چه از روى مجامله و مبادى آداب و چه با اصرار و التماس اشخاصى امثال شیخ محمد صادقى و سید موسى اصفهانى و شیخ حبیب‌اله ابوالقاسمى و غیره و یا به احترام مهماندارشان آقاى شیخ نصراله خلخالى به دیدن آقاى خمینى رفته‌اند. ولى تاکنون آیت‌اله شیخ عبدالکریم زنجانى و آیت‌اله سید احمد مستنبط براى دیدن ایشان نرفته‌اند.
شایع است که مى‌خواهند براى آقاى خمینى در نجف اشرف نماز جماعتى در مسجد طوسى ترتیب دهند از طرف دیگر شایع است که چون در کربلا یک عالم و مرجع مشهورى وجود ندارد ایشان را در کربلا عنوانى دهند و ریاست حوزه علمیه کربلا را به دست وى بسپارند. همچنین شنیده مى‌شود که قصد اقامت دائم در سامراء را دارند و در عین حال اغلب اظهار مى‌دارند که فقط به منظور زیارت آمده‌اند و اصلاً قصد اقامت در عراق را ندارند و هنوز هیچ کدام از این شایعات روشن و معلوم نگردیده است. بدیهى است هر گونه اطلاعات و اخبارى از روش و ملاقات‌ها و فعالیت‌هاى ایشان برسد فوراً به استحضار خواهد رسانید.
سرکنسول
جواد بهنام
توضیحات سند:
1. روز سه‌شنبه 13 مهر ماه 1344 حضرت امام خمینى(ره) و شهید آیت‌الله سید مصطفى خمینى با پرواز ساعت ده و پنجاه دقیقه صبح از استانبول به طرف بغداد عزیمت کردند و در ساعت 2 بعدازظهر به مقصد رسیدند، امام و مرحوم حاج سیدمصطفى به گمان آن که مأموران عراقى براى تحویل گرفتن ایشان و بردنشان به محل تحت نظر آماده‌اند، دقایقى در سالن فرودگاه منتظر ماندند و چون به ظاهر از مأموران خبرى نشد از فرودگاه بیرون آمدند و با تاکسى راهى کاظمین شدند. دیرى نپایید که خبر ورود امام به عراق برق‌آسا در محافل روحانى نجف اشرف طنین افکند. شمارى از مقامات علمى و روحانى نجف با دریافت خبر ورود امام در همان ساعت به صورت دسته‌جمعى راهى کاظمین شدند فرداى آن روز نیز انبوهى از عالمان و روحانیون نجف اشرف و کربلا براى دیدار امام به کاظمین رفتند. شا‌یان ذکر است، حضرت امام (ره) و شهید مصطفى خمینى عصر روز پنجشنبه 15 /7 /44 به سامرا و عصر روز جمعه 16 /7 /44 به کربلا و بالاخره بعدازظهر روز جمعه 23 /7 /44 به نجف اشرف عزیمت کردند و در هنگام ورود و خروج به این شهرها با بدرقه و استقبال جمع انبوهى از مردم و روحانیون مواجه بودند، از نجف نیز حدود 80 دستگاه ماشین که سرنشینان آنها را علما و روحانیون و شمارى از مردم نجف تشکیل دادند، در هشتاد کیلومترى کربلا به ماشین‌هاى حامل امام و همراهان رسید. ر.ک: نهضت امام خمینى، سید حمید روحانی، جلد2، صفحه 160.2. در اصل: اهزاز.