صفحه قبل برو به صفحه
صفحه بعد

بعد از وقایع پانزدهم خرداد ماه 42

تاریخ سند: 26 اردیبهشت 1343


بعد از وقایع پانزدهم خرداد ماه 42


متن سند:

گیرنده‌: مدیریت کل اداره سوم تاریخ‌:26 /2 /43
فرستنده‌: ساواک اصفهان شماره‌: 43ـ428 /10/ ﻫ

بعد از وقایع پانزدهم خرداد ماه 42 هواخواهان نهضت آزادى و افراد حزب زحمتکشان1 اصفهان به منظور نفوذ در بین طبقات مردم و بهره‌بردارى از آن خود را به روحانیون افراطى نزدیک و در جهت موافق عقاید آنان شروع به فعالیت نمودند. چون هواخواهان نهضت آزادى در بعضى امور افکارشان با روحانیون وفق مى‌داد توانستند تا حدودى نظر آنها را جلب و در جلسات مختلف اسلامى از قبیل انجمن اسلامى دانش‌آموزان و دانشجویان اصفهان و بعضى از هیئتهاى مختلف مذهبى که اغلب تجار و اصناف بازار در آنها شرکت داشتند نفوذ نمایند ولى با اقدامات قبلى از اعمال آنها جلوگیرى به عمل آمد ضمناً افراد حزب زحمتکشان با اینکه فعالیت‌هایى کرده‌اند تا بتوانند نظر روحانیون را آن طورى که باید و شاید به خود جلب کنند موفقیتى به دست‌نیاورده و به طور جداگانه به پشتیبانى از روحانیون انتقاداتى مى‌نمایند و به طورکلى مى‌توان گفت فعالیت این دو دسته پس از مراجعت آیت‌اللّه‌ خمینى به قم تا حدودى تخفیف یافته و با رسیدن ایام امتحانات جلسات انجمنهاى اسلامى مذکور هم فعالیتى ندارند و چنانچه بخواهند عملى انجام دهند با اخذ دستورات قبلى که از قم یا تهران برسد اقدام مى‌نمایند.
درباره صندوق و تشکیلات مالى و همچنین چاپ اعلامیه ده ماده‌اى اعلام مى‌دارد که از طرف روحانیون افراطى اصفهان تاکنون 22 صندوق اعانه به منظور کمک به مستمندان در محلهاى مختلف شهر با پیشنهاد و نظارت سید مصطفى ابطحى تشکیل و طى بیلانى که هر ماه اعلام مى‌کند آنها را به مصرف امور خیریه مى‌رسانند علاوه بر صندوقهاى مزبور از طرف همین عده که در رأس آنها حاج آقاحسین خادمى مى‌باشد قبوض 50 ـ 100 ـ 200 ـ 500 و 1000 ریالى به منظور تأسیس دبستان و دبیرستان و کودکستان احمدیه چاپ و با امضاء حاج آقا حسین خادمى و جمال‌الدین صهرى سدهى و حاج حسن کلاهدوزان براى فروش به وعاظ داده مى‌شود تا پس از جمع‌آورى وجوه که تاکنون در حدود چهارصد هزار ریال جمع‌آورى شده به مصرف ساختن محلهاى مزبور برسانند به هر جهت این ساواک تاکنون از کلیه اعمال این عده اطلاع حاصل نموده و مراقب اعمال آنان مى‌باشد و اعلامیه ده ماده‌اى نیز پس از چاپ شدن در قم براى تکثیر به اصفهان آورده شده بود لیکن با کنترل و سفارشات قبلى به چاپخانه‌ها این اعلامیه هم در اصفهان چاپ نشده و نمونه آن موجود است علیهذا چنانچه از اعلامیه ده ماده‌اى مورد احتیاج است مقرر فرمایید مراتب را اعلام تا یک برگ آن ارسال گردد.
رئیس سازمان اطلاعات و امنیت استان دهم. محمود صدقى

توضیحات سند:

1ـ حزب زحمتکشان ملت ایران توسط خلیل ملکى و مظفر بقایى تأسیس شد. ملکى که به دنبال وقایع آذربایجان از حزب توده جدا شده بود با بقایى همداستان شد. ملکى و یارانش (قندهاریان، جلال آل احمد، محمدعلى خنجى، ناصر وثوقى، غلامرضا وثیق، نادر پور، هوشنگ ساعد لو و...) امور تشکیلاتى، آموزشى، مطبوعاتى و عقیدتى حزب را در دست گرفتند و فعالیت‌هاى سیاسى در اختیار بقایى و یاران او باقى ماند. جریده شاهد ارگان سیاسى حزب زحمتکشان بود که تحت نظارت بقایى روزانه منتشر مى‌شد و ملکى هفته نامه نیروى سوم و ماهنامه علم و زندگى را تأسیس کرد. پس از حوادث سى‌تیر 1331 و دورى محسوس بقایى از مصدق اختلافات داخلى حزب زحمتکشان آغاز شد. گروه ملکى که اکثریت فعالان، سازمان دهندگان و نویسندگان حزب را تشکیل مى‌دادند اعتقاد داشتند که حزب زحمتکشان نمى‌باید از پشتیبانى فعال خود از دکتر مصدق دست بر دارد، در حالى که مظفر بقایى خواستار مخالفت علنى با مصدق شده بود. این اختلاف چراغ عمر یک ساله حزب زحمتکشان را خاموش کرد. سال‌هاى پس از کودتاى 28 مرداد 32 حزب زحمتکشان رسماً منحل نشد، امّا فعالیت چشمگیرى نیز نداشت. ولى بعدها در دهه پنجاه با تجدید فعالیت محدود احزاب، حزب زحمتکشان ملّت ایران که به رهبرى مظفر بقایى تلاشهایى کم رنگ صورت داد که شباهتى به فعالیت‌هاى عادى یک حزب سیاسى نداشت.

منبع:

کتاب آیت‌الله حاج آقاحسین خادمی به روایت اسناد ساواک صفحه 87


صفحه قبل برو به صفحه
صفحه بعد
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است. استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است.